Вяліская ратуша

Вяліская ратуша — помнік архітэктуры XVIII стагодзьдзя у Вяліжы, адзін з сымбаляў места. Знаходзілася на Рынку. Існавала да сярэдзіны XX ст., зруйнавана пад час Другой сусьветнай вайны. Асноўныя архітэктурныя помнікі места — цэрквы, ратуша, сынагогі і касьцёл — былі цалкам разбураны падчас двухгадовых баёў за места, бамбаваньняў і артабстрэлаў. Акрамя помнікаў архітэктуры былі зьнішчаныя ўсе іншыя будынкі ў месьце, акрамя некалькіх выпадкова ацалелых драўляных пабудоваў. Сучасны Вяліж пабудаваны практычна «з нуля» і пазбаўлены большай часткі некалі багатае архітэктурнае спадчыны^[1].

Помнік грамадзянскай архітэктуры
Вяліская ратуша
Вяліская ратуша
Краіна	Расея
Места	Вяліж
Каардынаты	55°36′20.2″ пн. ш. 31°11′42.4″ у. д.
Архітэктурны стыль	Поздняе Барока
Дата заснаваньня	17??
Дата пабудовы	17??
Вяліская ратуша на мапе Расеі Вяліская ратуша

Гісторыя

ВКЛ

З 1580 года Вяліж зноў у складзе Рэчы Паспалітай, і з кароткім перапынкам у XVII стагоддзі (1667-1678) знаходзіўся там да I падзелу 1772 года. Ад гэтага перыяду ў горадзе заставалася шмат будынкаў: некалькі каменных уніяцкіх цэркваў, касцёлаў і ратуша пасярод рынкавага пляцу^[2].

За царскім часам

У сукупнасці з забудовай XIX стагоддзя Вяліж з яго барочна-эклектычнымі вежамі і незлічонымі яўрэйскімі лаўкамі выглядаў тыповым беларускім горадам. На жаль, пасля вайны ён страціў практычна ўсе свае славутасці, але нават у гэтым сваім, знявечаным выглядзе, так і не аддадзены ў 1920-я гады БССР цяпер расійскі Вяліж у нечым яшчэ захоўвае атмасферу беларускага горада.

Паміж двума святовымі войнамі

Са студзеня 1942 па верасень 1943 па тэрыторыі Веліжа праходзіла лінія фронту, у горадзе і яго аколіцах ваявалі байцы 4-й Ударнай арміі. У ходзе жорсткай пазіцыйнай бітвы страты савецкіх войскаў у баях за Вяліж перавысілі 50 000 чалавек, супернік страціў каля 30 000.

20 верасня 1943 года войскамі Калінінскага Фронту падчас Духоўшчынска-Дзямідаўскай аперацыі Вяліж быў вызвалены сіламі 4-й ударнай арміі. Асноўныя архітэктурныя помнікі - цэрквы, ратуша, сінагогі і касцёл - былі цалкам разбураны падчас двухгадовых баёў за горад, бамбардзіровак і артабстрэлаў^[3].

Найноўшы час

Гісторыя музейнай справы ў Вяліжы пачынаецца ў 1918 годзе. Да пачатку другой святовай вайны гісторыка-краяведчы музей знаходзіўся ў будынку ратушы. Сучасны музей утвораны ў 1986 годзе на базе школьных музеяў. Першым дырэктарам музея была прызначаная Іванова Ірына Юр'еўна. Першымі экскурсаводамі і наглядчыкамі музея працавалі гісторыкі, стваральнікі музеяў у сярэдніх школах г. Вяліжа Бардзюкоў А.Г. і Мялюшчанка М.Т. Размяшчаецца музей у цэнтры горада, у будынку пачатку XX стагоддзя, пабудаваным на грошы купца А.М. Кісялёва. У 2022 годзе дзякуючы нацыянальнаму праекту "Культура" ў Вяліжскім гісторыка-краязнаўчым музеі адбыўся капітальны рамонт будынка. Абноўленыя памяшканні для пашырэння экспазіцыі, фондасховішча і прасторная выставачная зала сустрэлі першых наведвальнікаў. У музеі дзейнічаюць наступныя раздзелы: археалагічны, гістарычны, ваенны, этнаграфічны і экспазіцыя "Знакамітыя землякі".

Галерэя

• Ратуша на старых здымках
• 
  Плян рынкавага пляца Веліжу. Ратуша у цэнтры. 1801-1839 гады
• 
  Краявід з ратушы, 1936 г.
• 
  Ратуша пасярод Рынку, 1932 г.
• 
  Ратуша праваруч на рынкавым пляцу (1920-40)
• 
  Ратуша на здымку 1913 года
• 
  Пад нямецкай акупацыяй 1941 г.
• 
  Стан ратушы на 1941 год
• 
  Ратуша у цэнтры рынкавага пляцу, 1941 год