Смаленская ратуша

Смаленская ратуша — помнік архітэктуры XV-XVI стагодзьдзя ў Смаленску, адзін з сымбаляў места. Знаходзілася на гістарычным рынку. Увесь час істотна перабудовывалася. У 1928 годзе на яе месцы збудавалі Дом Чырвонай Арміі^[a].

Помнік грамадзянскай архітэктуры
Смаленская ратуша
Смаленская ратуша
Краіна	Расея
Места	Смаленск
Каардынаты	54°47′06″ пн. ш. 32°03′12″ у. д.
Першае згадваньне	1611
Дата заснаваньня	XV-XVI ст.
Смаленская ратуша на мапе Расеі Смаленская ратуша

Гісторыя

Вялікае Княства Літоўскае

16 верасьня 1610 году войскі Жыгімонта III Вазы акружылі Смаленск. Пасьля 20 месяцаў аблогі 3 чэрвеня 1611 году горад вызвалілі і вярнулі да Вялікага Княства Літоўскага. Маскавіты безвынікова спрабавалі адбіць яго ў 1613—1615 гадах. 4 лістапада 1611 году атрымаў магдэбургскае права; меў 2 двухтыднёвыя кірмашы, штонядзельныя таргі, склад тавараў, вагі гарадзкія, лазьню, гасьціны двор з даходамі ад іх на карысьць усяго горада, дазвол на стварэньне рамесных цэхаў і г. д., а таксама герб «у чырвоным полі постаць арханёла Міхала».

Пад уладай Расейскай імпэрыі

Па пажару 1715 году на гэтым месцы быў пабудаваны аднапавярховы дом, у якім зьмяшчаліся спачатку губэрнская канцылярыя, а потым — намесьніцкае праўленьне і казённая палата.

У 1786 годзе, калі ў горадзе адкрылася народная вучэльня, будынак перадалі для яго патрэб. У 1795-1796 гадах быў надбудаваны другі паверх. У 1894 годзе Смаленскае галоўнае народнае вучылішча было ператворанае ў мужчынскую гімназію, якая займала будынак ажно да 1861 году. Пасьля яе пераезду памяшканьні некаторы час здаваліся ў арэнду. З 1876 году ў будынку месьцілася Марыінская жаночая гімназія. У 1870-х гадах да мураванага двухпавярховага будынка былі даданы прыбудовы, а ў 1907 годзе скончылася будаўніцтва новага будынка гімназіі, які прымыкаў да старога. Марыінская гімназія займала будынак да 1918 году; затым, на працягу нядоўгага часу, у ім разьмяшчаліся савецкія працоўныя школы, але неўзабаве яно перайшло да вайсковага ведамства. У 1920-х гадах абодва будынкі Марыінскай гімназіі былі аб’яднаныя ў адзін.

Найноўшы час

Мэмарыяльная дошка 1985 году

У пэрыяд з 1923 па 1941 год будынак неаднаразова рэканструяваўся. Тут разьмяшчаліся ваенныя курсы, Вышэйшая інструктарская школа, рэдакцыя газэты «Чырвонаармейская праўда» і інш. У 1924 годзе ў Доме Чырвонай Арміі праходзіла 4-я партыйная канфэрэнцыя Заходняй ваеннай акругі, на якой выступаў М. В. Фрунзэ, аб чым сьведчыць устаноўленая на будынку мэмарыяльная дошка. Падчас маштабнай рэканструкцыі горада, якая праводзілася ў 1920-х гадах, на месцы старога будынка XVIII стагодзьдзя ў 1928 (ці, па іншых крыніцах, 1929) гаду быў узьведзены новы, манумэнтальны будынак у стылі канструктывізму. Дом Чырвонай Арміі выконваў у тым ліку і культурныя функцыі: тут можна было паглядзець кіно, запісацца ў той ці іншы гурток; пры ДЧА працаваў аркестр, тут выступалі з гастролямі музычныя і тэатральныя калектывы.

У гады Вялікай Айчыннай вайны будынак моцна пацярпеў: ад яго засталіся толькі сцены, міжпавярховыя перакрыцьці былі разбураныя. Адноўлена яно было ў 1950-х гадах і рэканструявана ў духу «сталінскага ампіру». У 1952 годзе ў ім адкрыўся Смаленскі заавэтэрынарны інстытут, а затым — партыйна-савецкая школа.

У сярэдзіне 1970-х гадоў будынак Дома Чырвонай Арміі быў перададзены Смаленскаму філіялу Маскоўскай сельскагаспадарчай акадэміі імя К.А. А. Ціміразева, створанаму ў 1974 годзе. Цяпер у будынку месьціцца галоўны корпус Смаленскай дзяржаўнай сельскагаспадарчай акадэміі. Будынак мае статус аб’екта культурнай спадчыны рэгіянальнага значэньня.

Заўвагі

1. Цяперашні афіцыйны адрас — Смаленск, вуліца Вялікая Савецкая, 10/2