Абарона Варшавы (1939)

Абарона Варшавы (8—28 верасня 1939) — абарона польскімі войскамі сталіцы краіны, горада Варшава, ад нямецкай арміі падчас Польскай кампаніі ў перыяд Другой сусветнай вайны.

Абарона Варшавы
Асноўны канфлікт: Вераснёвая вайна
Абаронцы Варшавы, 1939
Дата	8—28 верасня 1939
Месца	Варшава, Польшча
Вынік	Капітуляцыя варшаўскага гарнізона
Праціўнікі
Польшча нацысцкая Германія
Камандуючыя
Тадэвуш Кутшэба Юліюш Румель Валяр'ян Чума Яганес Бласкавіц Георг фон Кюхлер Вальтар Петцель Вернер фон Фрыч
Сілы бакоў
124 000 чал. 175 000 чал.
Страты
6000 забітых 16 000 параненых 102 000 палонных 1500 забітых 5000 параненых
Медыяфайлы на Вікісховішчы

Падрыхтоўка да абароны

3 верасня ваенным міністрам Польшчы быў выдадзены ўказ у сувязі з прарывам нямецкай арміі ў Чэнстаховы. У пісьмовых указаннях гаварылася аб падрыхтоўцы абароны Варшавы з поўдня з-за прарыву нямецкіх танкаў, аб арганізацыі абароны мастоў і аб іх падрыве ў выпадку прарыву немцаў. На той час абарону Варшавы ўзначаліў генерал брыгады Валяр'ян Чума. 5 верасня ён атрымаў загад абараняць варшаўскія масты да прыбыцця генералаў Кутшэбы і Бартноўскага. Было перакінута пяць батальёнаў з артылерыяй, а таксама авіяцыйная брыгада.

У гэты ж дзень, 5 верасня 1939 года ў Варшаве пачалося фармаванне з добраахвотнікаў атрадаў Чырвонага крыжа, пажарных атрадаў і працоўных батальёнаў^[1]. Некалькі атрадаў было сфарміравана з рэзервістаў 36-га пяхотнага палка.

Аднак 6 верасня авіябрыгада была перакінута ў Брэст разам з часткай СПА горада, страціўшы 38 самалётаў (70% матчнасці) і заявіўшы 43 перамогі ^[2].

Раніцай 7 верасня 1939 года кіраўнік аддзела прапаганды галоўнага вайсковага камандавання польскага войска падпалкоўнік Р. Умястоўскі заклікаў усіх жыхароў сталіцы, якія жадалі са зброяй у руках змагацца супраць нямецкіх войскаў, пакінуць Варшаву, эвакуіравацца на ўсходні бераг Віслы і ўступаць у падраздзяленні польскага войска, якія знаходзіліся ва ўсходніх ваяводствах Польшчы. У выніку многія добраахвотнікі пакінулі Варшаву, гэта зменшыла колькасць чалавечых рэзерваў, якія засталіся ў распараджэнні ваеннага камандавання сталіцы^[3].

Баі за Варшаву

Баі за Варшаву пачаліся 8 верасня. У гэты дзень войскі 4-й танкавай дывізіі 10-й арміі немцаў каля 17 гадзін уварваліся ў паўднёвую частку горада. Аднак сіламі польскіх атрадаў іх атакі былі адбіты. Спробы штурму былі паўтораны 9 і 10 верасьня. Ацаніўшы сілу абароны горада, нямецкае камандаванне 12 верасня адмовілася браць Варшаву з ходу і з мэтай яе аблогі замяніла 4-ю танкавую дывізію 31-й пяхотнай дывізіяй. 14 верасня ў выніку прасоўвання 3-й арміі немцаў кальцо акружэння вакол абаронцаў Варшавы замкнулася.

15 верасня немцы прапанавалі палякам у 12-гадзінны тэрмін здаць горад. 16 верасня быў пасланы нямецкі парламенцёр, але ён не быў прыняты, што азначала адмову ад здачы горада. 17 верасня польскае камандаванне звярнулася да немцаў з просьбай дазволіць эвакуяваць з горада мірнае насельніцтва. У сувязі з гэтым нямецкае камандаванне атрымала асабістую інструкцыю Гітлера.

Эвакуацыю адхіліць, тэрмін прайшоў. Весці прапаганду па радыё, у выпадку намеру капітуляваць паведаміць пра гатовасць прыняць парламенцёраў.

19 верасня камандуючы 8-й нямецкай арміі аддаў загад аб генеральным штурме. 22 верасня пачаўся штурм пры падтрымцы з паветра. 25 верасня ў налёце ўдзельнічала 1150 самалётаў люфтвафэ^[4].

28 верасня польскае камандаванне было вымушана падпісаць акт аб капітуляцыі. Яшчэ праз тыдзень баявыя дзеянні ў Польшчы завяршыліся.

Зноскі

1. Гісторыя Другой Сусветнай вайны 1939—1945. У 12 тт. Т. 3. / Рэдкал., гал. рэд. А. А. Грэчка. — М.: Ваенвыдат, 1974. — З. 30.
2. obrona-warszawy-1939
3. Польскі працоўны рух у гады вайны і гітлераўскай акупацыі (верасень 1939 — студзень 1945) / М. Маліноўскі, Е. Паўловіч, У. Патэранскі, А. Пшэгонскі, М. Вілюш. — М.: Палітвыд, 1968. — З. 23.
4. Zaloga, S.J., 2002, Poland 1939, Oxford: Osprey Publishing Ltd., ISBN 9781841764085 — p.75