Імрэ Мадач

І́мрэ Ма́дач (венг.: Madách Imre; 20 студзеня 1823, в. Альшастрэгава, Каралеўства Венгрыя — 5 кастрычніка 1864, там жа) — венгерскі паэт , філосаф і драматург . Аўтар вершаванай філасофскай драмы «Трагедыя чалавека» (1861).

Імрэ Мадач
Imre Madách
Асабістыя звесткі
Дата нараджэння	21 студзеня 1823(1823-01-21)[1][2][…]
Месца нараджэння	Долна Стрэгава[d], Каралеўская Венгрыя, Аўстрыйская імперыя[2][3]
Дата смерці	5 кастрычніка 1864(1864-10-05)[4][5] (41 год)
Месца смерці	Долна Стрэгава[d], Каралеўская Венгрыя, Аўстрыйская імперыя[2][3]
Грамадзянства	Венгрыя
Маці	Anna Majthényi[d]
Жонка	Erzsébet Fráter[d]
Дзеці	Aladár Madách[d]
Альма-матар	Будапешцкі ўніверсітэт (1840)
Прафесійная дзейнасць
Род дзейнасці	паэт, пісьменнік, драматург, палітык, адвакат
Мова твораў	венгерская мова
Грамадская дзейнасць
Партыя	Resolution Party[d][6]
Член у	Венгерская акадэмія навук
Творы ў Вікікрыніцах
Медыяфайлы на Вікісховішчы
Цытаты ў Вікіцытатніку

Біяграфія

Нарадзіўся ў мястэчку Альшастрэгава, Каралеўства Венгрыя (цяпер — вёска Долна Стрэгава, Банскабістрыцкі край, Славакія) у 1823 годзе ў дваранскай сям’і. У 1837—1840 гадах вучыўся ў Пешцкім універсітэце. У 1842 годзе здаў экзамен на адваката.

Пасля паражэння Рэвалюцыі 1848—1849 у Венгрыі знаходзіўся ў 1852-53 гадах у турэмным зняволенні. У 1860 годзе быў выбраны дэпутатам у венгерскі Сейм.

Творчасць

У 1840 годзе выдаў лірычны зборнік «Lantvirágok» (1840), за якім рушыў услед цэлы шэраг лірычных вершаў і крытычных эцюдаў, пародыя ў вершах «Цывілізатар» (венг.: A civilizátor; 1859) і драмы «Jo nev es ereny», «Commodus», «Mária királynő» (1840—1855), «Csák végnapjai» (1843—1861), «Férfi és nő» (1843). У 1860 годзе скончыў працу над «Чалавечай трагедыяй»^[7] («Трагедыя чалавека»), сваім лепшым творам.

Адам і Ева, ілюстрацыя Міхаіла Зічы 1887 года да вершаванай драмы «Трагедыя чалавека»

«Трагедыя чалавека» — алегарычная драма ў вершах пра сэнс чалавечага быцця, напісаная пад уплывам трагедыі «Фаўст» І. В. Гётэ і паэмы «Страчаны рай» Дж. Мільтана. Дух пазнання і сумневу Люцыпар, пагружаючы выгнаных з рая Адама і Еву ў гіпнатычны сон, праводзіць іх па розных этапах гісторыі, каб пераканаць у бессэнсоўнасці жыцця і барацьбы; аднак фінал п’есы носіць аптымістычны характар. У рэдагаванні і публікацыі «Трагедыі чалавека» вялікую ролю адыграў Я. Арань.

У сувязі з гэтым творам напісаны трагедыя «Майсей» (Mózes, 1860—1861) і гумарыстычны ўрывак «Tündérálom» (1864).

Зноскі

1. Imre von Madach // Benezit Dictionary of Artists — OUP, 2006. — ISBN 978-0-19-977378-7 Праверана 9 кастрычніка 2017.

   <a href='https://wikidata.org/wiki/Track:Q217595'></a><a href='https://wikidata.org/wiki/Track:Q24255573'></a><a href='https://wikidata.org/wiki/Track:Q1547776'></a>
2. verschiedene Autoren Österreichisches Biographisches Lexikon 1815–1950 — ÖAW. Праверана 12 верасня 2024.

   <a href='https://wikidata.org/wiki/Track:Q299015'></a><a href='https://wikidata.org/wiki/Track:Q25666'></a><a href='https://wikidata.org/wiki/Track:Q2818964'></a>
3. Magyar életrajzi lexikon / пад рэд. K. Ágnes — Budapest: Akadémiai Kiadó, 1967. Праверана 12 верасня 2024.

   <a href='https://wikidata.org/wiki/Track:Q19158937'></a><a href='https://wikidata.org/wiki/Track:Q23296657'></a><a href='https://wikidata.org/wiki/Track:Q555093'></a><a href='https://wikidata.org/wiki/Track:Q1781'></a>
4. Imre Madach // Encyclopædia Britannica Праверана 9 кастрычніка 2017.

   <a href='https://wikidata.org/wiki/Track:Q5375741'></a>
5. Imre Madách // Brockhaus Enzyklopädie Праверана 9 кастрычніка 2017.

   <a href='https://wikidata.org/wiki/Track:Q237227'></a>
6. Dániel B., József P., Judit P. Képviselők és főrendek a dualizmus kori Magyarországon — Líceum Kiadó, 2020. — С. 233. — 639 с. — ISBN 978-963-496-144-4 Праверана 10 снежня 2022.

   <a href='https://wikidata.org/wiki/Track:Q112527214'></a><a href='https://wikidata.org/wiki/Track:Q20481380'></a><a href='https://wikidata.org/wiki/Track:Q115016773'></a><a href='https://wikidata.org/wiki/Track:Q115017525'></a><a href='https://wikidata.org/wiki/Track:Q115016832'></a>
7. З энцыклапедычнага слоўніка Ф. А. Бракгаўза і І. А. Ефрона