Васіле Лупу

Васіле Лупу рум.: Vasile Lupu; 1595—1661, Стамбул) — гаспадар Малдовы ў 1634—1653 гадах.

Васіле Лупу
рум.: Vasile Lupu
Гаспадар малдаўскі красавік 1634 — 13 красавіка 1653
Папярэднік	Мойсэ Мавілэ
Пераемнік	Георгій Стэфан
Гаспадар малдаўскі 8 мая 1653 — 16 ліпеня 1653
Папярэднік	Георгій Стэфан
Пераемнік	Георгій Стэфан
Нараджэнне	1595[1][2][…] Разград, Разград[d], Разградская вобласць, Балгарыя або Вёска Арбанасі, Вяліка-Тырнава (абшчына), Вялікатырноўская вобласць, Балгарыя
Смерць	1661[1][3][…] Стамбул, Асманская імперыя
Месца пахавання	Trei Ierarhi Monastery[d]
Жонка	Doamna Ecaterina Cercheza[d]
Дзеці	Стэфаніца Лупу[d], Марыя Лупу і Разанда Лупул-Хмяльніцкая[d]
Медыяфайлы на Вікісховішчы

Біяграфія

Паводле паходжання Албанец. Рабіў захады па аднаўленні самастойнасці Малдаўскага княства ад Асманскай імперыі, развіцці эканомікі і культуры. Зрынуты з трона Георгіем Стэфанам, стаўленнікам туркаў. Памёр у зняволенні ў Стамбуле.

Падтрымліваў сталыя кантакты з кіеўскім мітрапалітам Пятром Магілам, з яго дапамогай у 1640 годзе адкрыў у Ясах Славяна-Грэка-Лацінскую акадэмію, у якой працавалі і выхадцы з Беларусі (І. Іяўлевіч, І. Собаль і іншыя). У 1643 годзе па яго ініцыятыве друкар з Вільні Самуіл Рагаля арганізаваў першую ў Малдове друкарню. У 1645 годзе пры пасрэдніцтве Магілы і трансільванскага князя Дзьёрдзя I Ракацы быў заключаны шлюб Януша Радзівіла, галавы кальвіністаў Рэчы Паспалітай і «сепаратысцкай» партыі ў ВКЛ, з дачкой Марыяй. Мітрапаліт Магіла асабіста здзейсніў праваслаўны абрад вянчання, гэтай падзеі было прысвечана некалькі друкаваных твораў, паколькі меркавалася, што яна паспрыяе ўмацаванню саюзу паміж праваслаўнымі, кальвіністамі і іншымі «дысідэнтамі» Рэчы Паспалітай. Радзівіл, разлічваючы выкарыстаць саюз з Малдовай і Трансільваніяй для правядзення незалежнай знешняй палітыкі ў інтарэсах Літвы, у 1645—1646 двойчы асабіста наведваў Лупу ў Малдове. У поўнай меры планы Радзівіла не былі рэалізаваны, але саюз з Лупу адыграў пэўную ролю ў стрыманні гегеманісцкіх памкненняў Багдана Хмяльніцкага пад час антыфеадальнай вайны 1648—1651 гадоў.