Воўпаўская сінагога

Во́ўпаўская сінаго́га — колішняя сінагога ў мястэчку Воўпа (Беларусь), адна з найпрыгажэйшых у Рэчы Паспалітай^[2] і Усходняй Еўропе^[3], шэдэўр драўлянага дойлідства^[4].

Сінагога
Воўпаўская сінагога
польск.: Synagoga w Wołpie
Воўпаўская сінагога ў 1920
53°21′52″ пн. ш. 24°21′57″ у. д.HGЯO
Краіна	Беларусь
Вёска	Воўпа
Архітэктурны стыль	архітэктура барока[d]
Дата заснавання	XVII стагоддзе[1]
Дата пабудовы	пач. XVIII ст.
Дата скасавання	1940-я[1]
Матэрыял	драўніна
Стан	знішчана
Медыяфайлы на Вікісховішчы

Гісторыя

Сінагога пабудаваная ў першай палове XVIII стагоддзя, пасля некалькі разоў нязначна дабудоўвалася^[5]. У 1929 годзе будынак быў занесены ў спіс польскіх культурных славутасцей^[5]. У Другую сусветную вайну спалены нацыстамі^[5].

Архітэктура

Біма Воўпаўскай сінагогі (1845)

Галоўная зала мела памер 13 × 12,80 м з купалападобнай столяй, апісанай гісторыкамі мастацтва Марыяй і Казімірам Пяхоткамі «найбольш уражвальнай з усіх вядомых драўляных столяў у Еўропе»^[6]. Гэта тлумачыцца таксама і тым, што хрысціянам не забаранялася будаваць з цэглы і камення, дык падобныя еўрапейскія пабудовы з дрэва сустракаюцца рэдка.

Вышыня сцен асноўнай залы складала 7,2 м. Скляпенні ўзвышаліся на 14 метраў і былі падзелены арнаментаванымі балюстрадамі на тры ярусы. Кожны ярус складаўся з некалькіх закручаных секцый, аблямаваных драўлянымі панэлямі, якія складалі купалападобныя скляпенні. Купал падтрымліваўся чатырма драўлянымі калонамі, якія атачалі біму, і тросамі ўверсе^[5].

Каўчэг Запавету ўяўляў сабой майстэрскі зробленую размаляваную шматярусную пушку з разьбой, калонамі, барэльефамі-менорамі, вазамі, россыпамі кветак, вежамі, скрыжалямі дзесяці запаведзяў і арлом^[5].

На пачатку XIX стагоддзя купалападобныя скляпенні былі пафарбаваны ў цёмна-сапфіравы колер, пакрыты «бліскучымі» залатымі зоркамі. Сцены былі пафарбаваны ў простым трамплей  (фр.)-стылі дзеля падабенства з класічнымі мураванымі будынкамі^[5].

У 2024 годзе была выпушчана віртуальная рэканструкцыя Воўпаўскай сінагогі, распрацаваная Цэнтрам беларуска-яўрэйскай культурнай спадчыны. Яна прадстаўляе два варыянты інтэр’еру сінагогі: да і пасля рамонту 1920-х гадоў, прапануе 360-градусны агляд сучаснага стану месца, дзе яна калісьці знаходзілася, а таксама раскрывае гісторыю сінагогі і значэнне яе мастацкіх і архітэктурных дэталяў.^[7]

Галерэя

• 
  Сінагога
• 
  Сінагога
• 
  Сінагога
• 
  Сінагога
• 
  Сінагога, інтэр'ер
• 
  Сінагога, інтэр'ер
• 
  Віртуальная рэканструкцыя Воўпаўскай сінагогі. Центр белорусско-еврейского культурного наследия