Герэній Этруск

Квінт Герэній Этруск Месій Дэцый (лац.: Quintus Herennius Etruscus Messius Decius), больш вядомы ў рымскай гістарыяграфіі як Герэній Этруск, — рымскі імператар, які кіраваў у 251 годзе.

Квінт Герэній Этруск Месій Дэцый
лац.: Quintus Herennius Etruscus Messius Decius
Сестэрцый з выявай Герэнія Этруска.
Рымскі імператар 251 год
Сумесна з	Дэцый Траян (251 год)
Папярэднік	Дэцый Траян
Пераемнік	Трэбаніян Гал і Гастыліян
Нараджэнне	магчыма 227[1] Панонія, Рымская імперыя
Смерць	1 ліпеня 251[1] Разград, Разград[d], Разградская вобласць, Балгарыя
Бацька	Дэцый Траян
Маці	Герэнія Этрусцыла[d]
Бітвы	Battle of Abritus[d]
Медыяфайлы на Вікісховішчы

Біяграфія

Як і пра многіх імператараў перыяду крызісу III стагоддзя, большая частка захаванай інфармацыі пра Децыя Траяна і яго сыноў адносіцца да больш позняга часу і не заўсёды з’яўляецца надзейнай. Калі «Гісторыя Аўгустаў  (руск.)» некалі і змяшчала біяграфіі Дэцыяў, то зараз яны страчаны^[2].

Квінт Герэній Этруск Месій Дэцый нарадзіўся ў Паноніі недзе паміж 220 і 230 годам^[2]. Яго бацькам быў выхадзец з правінцыйнай арыстакратыі военачальнік Дэцый Траян, а маці — прадстаўніца старажытнага этрускага сенатарскага роду Герэнія Этрусцыла^[3][4]. Таксама ў яго быў малодшы брат па імі Гастыліян^[2]. У 249 годзе бацька Этруска быў абвешчаны імператарам, пасля чаго ён здабыў перамогу ў бітве над Філіпам I Арабам, які загінуў у баі^[4].

Герэній Этруск быў ужо досыць сталым, каб праходзіць ваенную службу падчас кіравання свайго бацькі^[5]. У 250 годзе ён атрымаў тытулы Цэзара і «Правадыра моладзі» (лац.: princeps iuventutis)^[2]. Па ўсёй бачнасці, Герэній Этруск засланяў свайго малодшага брата. Да канца свайго кіравання Дэцый Траян павялічыў старэйшага сына да звання Аўгуста, якога Гастыліян так і не змог дамагчыся, пакуль яго бацька і брат былі жывыя^[2]. Апроч таго, Герэній Этруск у 251 годзе займаў пасаду ардынарнага консула разам са сваім бацькам^[6].

Наконт удзелу Герэнія Этруска ў пераследах хрысціян у час кіравання Дэцыя нічога пэўнага сказаць нельга^[2].

Заклапочанасць з нагоды нестабільнасці на дунайскай мяжы знаходзілася ў цэнтры ўвагі падчас супольнага кіравання Деция і яго сыноў і даходзіла да такой ступені, што Дэцый неўзабаве пасля таго, як ён атрымаў уладу над Рымскай дзяржавай, адправіў Герэнія Этруска ў Ілірыю^[7]. Пасля сур’ёзных уварванняў у Дакію і Мізію з боку карпаў  (руск.) і готаў, Дэцый Траян і Герэній Этруск узначалілі экспедыцыйныя сілы, якія яны павялі супраць гоцкага караля Кнівы  (руск.). Варвары, нагружаныя здабычай пасля іх паспяховых кампаній, былі ўжо на шляху на радзіму, калі яны сустрэліся з рымлянамі ля Абрыта 1 ліпеня 251 года (непадалёк ад сучаснага балгарскага горада Разград)^[2].

Книва здолеў завесці сваіх праціўнікаў у багністую мясцовасць, пасля чаго перавага стала на бок готаў. Кароль падзяліў свае войскі на некалькі тактычных груп, якія атачылі рымскае войска і амаль цалкам яго знішчылі. Герэній Этруск быў забіты стралой у пачатку бою (ці да яго). Калі легіянеры паспрабавалі суцешыць Дэцыя, ён «мужна сказаў ім, што страта аднаго салдата (то бок сына) здаецца яму малой шкодай»^[8].

Такім чынам, Дэцый і Герэній Этруск сталі першымі рымскімі імператарамі, якія ппалі ад рукі вонкавага праціўніка ў бітве. Выжылыя салдаты абвясцілі імператарам палкаводца Трэбаніяна Гала. Гісторык Рональд Сайм  (руск.) параўноўваў згубу Этруска і яго бацькі з двума Дэцыямі эпохі Рэспублікі, «якія ў інтэрвале ў пакаленне абодва ахвяравалі сабой, каб забяспечыць перамогу для Рэспублікі»^[9]. Паводле паведамлення Еўропія  (руск.), Этруск быў абагаўлёны^[10], аднак довадаў у карысць дадзенага цверджання пакуль не выяўлена^[11].