Дзяржаўны камітэт па надзвычайным становішчы

Не блытаць з Дзяржаўны камітэт СССР.

Дзяржаўны камітэт па надзвычайным становішчы (ДКНС, руск.: Государственный комитет по чрезвычайному положению, ГКЧП) — часовы орган улады ў СССР, які складаўся з прадстаўнікоў кіраўніцтва ЦК КПСС і ўрада СССР. У перыяд з 18 па 21 жніўня 1991 г. падчас жнівеньскага путчу ДКНС здзейсніў спробу змены ўлады шляхам змяшчэння з пасады прэзідэнта СССР М. С. Гарбачова.

Дзяржаўны камітэт па надзвычайным становішчы
скарочана — ДКНС СССР
Агульная інфармацыя
Краіна	СССР
Дата стварэння	18 жніўня 1991
Папярэдняе ведамства	Савет бяспекі СССР
Дата скасавання	21 жніўня 1991
Штаб-кватэра	СССР Маскоўскі Крэмль
Колькасць супрацоўнікаў	8 чал. (18 жніўня 1991)
Глава	Генадзь Янаеў
Падведамныя органы	Кабінет Міністраў СССР КДБ СССР МУС СССР Мінабароны СССР ЦК КПСС

Пазней дзеянні ДКНС былі кваліфікаваны як дзяржаўны пераварот, удзельнікаў камітэта ўзялі пад арышт, за выключэннем міністра ўнутраных спраў СССР Барыса Пуга, які скончыў з сабой.

З пункту гледжання саміх стваральнікаў ДКНС, іх дзеянні мелі мэтай аднаўленне законнасці ў СССР і спыненне распаду дзяржавы. Іх дзеянні не атрымалі прававой ацэнкі, таму што ў 1994 годзе ўсе арыштаваныя ўдзельнікі ДКНС былі амніставаны яшчэ да суда. Перад судом добраахвотна паўстаў толькі В. І. Варэннікаў, якога апраўдалі.

Склад

• Янаеў Генадзь Іванавіч (1937—2010) — віцэ-прэзідэнт СССР, в.а. прэзідэнта СССР (19—21 жніўня 1991 г.)
• Бакланаў Алег Дзмітрыевіч (1932—2021) — першы намеснік старшыні Савету абароны СССР
• Кручкоў Уладзімір Аляксандравіч (1924—2007) — старшыня КДБ СССР
• Паўлаў Валянцін Сяргеевіч (1937—2003) — прэм'ер-міністр СССР
• Пуга Барыс Карлавіч (1937—1991) — міністр унутраных спраў СССР
• Старадубцаў Васіль Аляксандравіч (1931—2011) — старшыня Сялянскага саюза СССР
• Цізякоў Аляксандр Іванавіч (1926—2019) — прэзідэнт Асацыяцыі дзяржаўных прадпрыемстваў і аб'ектаў прамысловасці, будаўніцтва, транспарту і сувязі СССР
• Язаў Дзмітрый Цімафеевіч (1924—2020) — міністр абароны СССР.