Запарожская Сеч

Запарожская Сеч, Казацкая рэспубліка — палітычная і вайскова-адміністрацыйная арганізацыя ўкраінскага казацтва, якая ўтварылася ў першай палове XVI ст.

Казакі пішуць пісьмо да султана. Карціна І. Рэпіна, 1878—1891.

Гісторыя

Размяшчалася на тэрыторыі Запарожжа, каля вострава Хорціца. Узнікненне Запарожскай сечы было абумоўлена каланізацыяй Сярэдняга Прыдняпроўя феадаламі Вялікага княства Літоўскага, узмацненнем прыгоннага і нацыянальнага прыгнёту і прабуджэннем самасвядомасці ўкраінскага народа. За першыя дзесяцігоддзі XVI ст. Сечы ўдалося падпарадкаваць сваёй уладзе значную тэрыторыю Сярэдняга Прыдняпроўя і зазваць на свой бок значную частку казакоў, прыток якіх павялічыўся пасля ўтварэння Рэчы Паспалітай (1569). Войска Сечы ўзначаліла барацьбу ўкраінскага народа супраць Рэчы Паспалітай. Пасля злучэння левабярэжнай Украіны з Расіяй Запарожская Сеч захоўвалася расійскімі ўладамі для абароны паўднёвых меж ад набегаў крымскіх татараў. У сувязі з прызнаннем крымскім ханам расійскага падданства (1774) асноўная ваенная функцыя Запарожскай Сечы страціла сваё значэнне. У 1775 Кацярына II сваім указам скасавала Запарожскую Сеч. Частка запарожцаў збегла ў межы Асманскай імперыі, частка была пераселена Кацярынай II на Кубань (гл. кубанскія казакі).

Вайсковы лад

Ёзэф Брандт. Абоз запарожцаў

Войска дзялілася на палкі і сотні. Сотня ўяўляла сабой тактычную адзінку войска і мела колькасць 180 чалавек. Полк складаўся з трох сотняў агульнай колькасцю 540 чалавек. Агульнараспаўсюджаным сродкам падчас стэпавых паходаў у запарожцаў быў табар, гэта значыць, чатырохвугольны шэраг вазоў, які мог усталёўвацца ў некалькі шэрагаў і змацоўваўся ланцугамі.

Казацкі полк у 1610 годзе налічваў каля 2000 казакоў, дзяліўся на 4 роты, па 500 казакаў у кожнай. Роты дзяліліся на сотні, а сотні на курані. На чале палка стаяў палкоўнік, пад ім абозны і пісар. На чале роты стаяў ратнік^{[крыніца?]}, на чале сотні — сотнік, а на чале кураня — атаман. У 1625 годзе казакі дзяліліся на 6 палкоў, у 1648 — на 23.

Гл. таксама

• Казацтва
• Агнём і мячом (фільм)
• Дарога на Сеч (фільм)
• Гетман (фільм 2015)

Спасылкі

• Энцыклапедыя ўкраінскага казацтва(недаступная спасылка) Архівавана 23 студзеня 2010.