Касцёл Святога Крыжа (Брэст)

Касцёл Святога Крыжа — каталіцкі храм горада Брэста, размешчаны на плошчы Леніна, па адрасе вуліца Леніна, 34. Помнік архітэктуры класіцызму.

Каталіцкі храм
Касцёл Святога Крыжа
52°05′35,66″ пн. ш. 23°41′10,63″ у. д.HGЯO
Краіна	Беларусь
Горад	Брэст
Канфесія	Рымска-каталіцкая царква
Епархія	Пінская дыяцэзія
Архітэктурны стыль	класіцызм
Архітэктар	Якаў Марцінавіч Фардон
Дата пабудовы	1856 год
Статус	Гісторыка-культурная каштоўнасць Беларусі, шыфр 113Г000015шыфр 113Г000015
Стан	дзейнічае
Сайт	brestcatholic.by
Медыяфайлы на Вікісховішчы

Гісторыя

У 1846 годзе В. Палікарпаў^[1] склаў праект касцёла ў горадзе Брэсце, які апынуўся «вельмі нездавальняючым. Найвысока загадаў зрабіў ласку [імператар Аляксандр]: замяніць гэтае, таму, які склаў, Архітэктару. І даць іншы праект, без капрызу, але ў прыгожым стылі, дзе б прастата злучалася з вытанчанасцю каталіцкіх касцёлаў»^[2]. Гэты водгук імператара з чарцяжамі быў перададзены выконваючаму пасаду брэсцкага гарадскога архітэктара В. Палікарпаву з тым, каб ён склаў новы праект «ва ўсім згодна прадпісанняў Васпана імператара»^[3].

Касцёл пабудаваны як кафедральны ў 1856 годзе з цэглы паводле праекта памочніка архітэктара Якава Фардона^[4]. Асвячоны архібіскупам В. Жылінскім.

Пашкоджаны ў Вялікую Айчынную вайну. У 1950—1957 гадах адноўлены з капітальнай перабудовай (зменены інтэр’еры, зняты 2 вежы на галоўным фасадзе). Да пачатку 1990-х гадоў у будынку знаходзіўся абласны краязнаўчы музей.

Архітэктура

План касцёла

Пабудаваны паводле базілікальнай планіровачнай схемы з паўкруглай апсідай і бакавой сакрысціяй. Галоўны фасад завяршаюць 2 бакавыя вежы з трохвугольным на высокім атыку франтонам паміж імі; захавалася крапоўка пілястрамі і прамавугольнымі нішамі-блендамі з 3 вугольным сандрыкам. Галоўны ўваход вырашаны класічным пілястравым парталам з трохвугольным франтонам. Бакавыя фасады рытмічна расчляняюцца прамавугольнымі аконнымі праёмамі на 2 узроўнях, дэкарыраваны падаконнымі панэлямі з разеткамі і пілястрамі ў прасценках.

Арган

У 2003 годзе нямецкі тэолаг Адольф Хампель і яго сям'я падарылі брэсцкаму касцёлу арган. Госці з Германіі аплацілі не толькі складаную перавозку падарунка, але і працу нямецкіх і беларускіх майстроў, занятых на ўстаноўцы ўнікальнага інструмента^[5]. Адбылася гэтая падзея пры пасярэдніцтве брэсцкага музычнага таварыства, якое арганізуе ў храмавых сценах канцэрты арганнай музыкі^[6].

Зноскі

1. Кулагин А. Н. Гродненские зодчие XIX — начала XX веков (новые архивные изыскания) Архівавана 27 сакавіка 2020.. // Пытанні мастацтвазнаўства, этналогіі і фалькларыстыкі. Выпуск 22. — Мінск: «Права і эканоміка», 2017. (руск.)
2. НГАБ. — Ф. 8. Воп. 1, спр. 418, л. 1 — 1 зв.
3. НГАБ. — Ф. 8. Воп. 1, спр. 418, л. 1 зв.
4. Каталіцкія храмы Беларусі: Энцыкл. даведнік / А. М. Кулагін; фатограф А. Л. Дыбоўскі. — 2-е выд. — Мн.: БелЭн, 2008. — 488 с. — ISBN 978-985-11-0395-5. — С. 40
5. (руск.) Иван Хохол, Г. Зиген. «Мой долгий путь в Москву» (нявызн.). Слоним: Газета Слонімская (13 верасня 2021). Архівавана з першакрыніцы 5 студзеня 2022. Праверана 5 студзеня 2022.
6. (руск.) Авраменко, Евгений. Где духовность, там и музыка (нявызн.). Органное сообщество Principal (17 мая 2013). Архівавана з першакрыніцы 5 студзеня 2022. Праверана 5 студзеня 2022.