Касцёл Узвіжання Святога Крыжа (Мінск)

Касцёл Узвіжання Святога Крыжа — рымска-каталіцкі храм у Мінску, які размяшчаецца на Кальварыйскіх могілках, дзякуючы гэтаму таксама мае назву «кальварыйскі касцёл»^[1].

Каталіцкі храм
Касцёл Узвіжання Святога Крыжа
53°54′32″ пн. ш. 27°30′17″ у. д.HGЯO
Краіна	Беларусь
Горад	Мінск
Канфесія	каталіцтва
Епархія	Мінска-Магілёўская архідыяцэзія
Архітэктурны стыль	неаготыка
Будаўніцтва	1839—1841 гады
Статус	Гісторыка-культурная каштоўнасць Беларусі, шыфр 711Д000049шыфр 711Д000049
Стан	дзейнічае
Медыяфайлы на Вікісховішчы

У паняцця ёсць і іншыя значэнні, гл. Касцёл Узвіжання Святога Крыжа.

Адміністрацыйна адносіцца да кальварыйскага дэканату Мінска-Магілёўскай архіепархіі^[2]. Помнік архітэктуры ў неагатычным стылі, уключаны ў Спіс гісторыка-культурных каштоўнасцей Рэспублікі Беларусь^[3].

Гісторыя

Касцёл у 1914 годзе

Інтэр'ер касцёла да 1914 года

Першы каталіцкі храм на месцы сучаснага касцёла быў пабудаваны ў сярэдзіне XVIII стагоддзя, калі Кальварыйскія могілкі размяшчаліся далёка за межамі Мінска^[4]. Касцёл быў «драўляны, на падмурку», меў дзве высокія трох'ярусныя вежы. На могілках кармелітскага ордэна, чый манастыр знаходзіўся ў Мінску, арганізавалі «кальварыю», гэта значыць Крыжовы шлях з капліцамі ў месцах стаяння.

У 1798 годзе пасля стварэння Мінскай епархіі, Кальварыйскі касцёл перайшоў да мінскіх францысканцаў, а могілкі сталі агульнагарадскімі каталіцкімі могілкамі.

У 1836 годзе струхлелы драўляны будынак раскідалі, а на яго месцы ў 1839—1841 гадах пачалі будоўлю мураванага храма ў неагатычным стылі. У 1842 годзе касцёл быў асвячоны.

У 1930-я гады касцёл застаўся адзіным дзеючым у Мінску, але нават у ім не было плябана. Аднак перад пачаткам Вялікай Айчыннай вайны зачынілі і яго. Набажэнствы аднавіліся у час нацысцкай акупацыі Мінска, але адразу па заканчэнні вайны будынак быў прыстасаваны пад майстэрні. У 1980 годзе касцёл вярнулі вернікам, тады ж адрамантавалі.

Архітэктура

Касцёл Узвіжання Святога Крыжа аднанефны, з прамавугольнай апсідай, перакрыты цыліндрычным, з распалубкамі, скляпеннем, пад двухсхільным дахам^[4]. Дзве маленькія капліцы, прыбудаваныя да бакавых фасадаў, утвараюць нешта накшталт невялікага трансэпта. Галоўны ўваход мае выгляд спічастага партала, над ім знаходзіцца вежа-званіца.

У крыпце пад касцёлам пахаваны мастак Ян Дамель і біскуп Матэвуш Ліпскі.

Зноскі

1. «Архітэктура Беларусі. Энцыклапедычны даведнік». Мінск, «Беларуская Энцыклапедыя імя Петруся Броўкі», 1993 год. Стр. 330. ISBN 5-85700-078-5.
2. Афіцыйны сайт Каталіцкай царквы ў Беларусі
3. Збор помнікаў гісторыі і культуры. Мінск. Стар. 87
4. Касцёл Узвіжання Святога Крыжа (на Кальварыі)