Крулеўшчына

Круле́ўшчына^[1] (трансліт.: Krulieŭščyna, руск.: Крулевщина) — аграгарадок у Докшыцкім раёне Віцебскай вобласці, ля ракі Чорная. Цэнтр Крулеўшчынскага сельсавета. Каля аграгарадка чыгуначная станцыя Крулеўшчына.

Аграгарадок Крулеўшчына Краіна Беларусь Вобласць Віцебская Раён Докшыцкі Сельсавет Крулеўшчынскі Каардынаты 55°01′40″ пн. ш. 27°46′48″ у. д.HGЯO Насельніцтва ▼2 687 чал. (2009) Часавы пояс UTC+3 Тэлефонны код +375 2157 Паштовыя індэксы 211716 Аўтамабільны код 2 СААТА 2221830051 Крулеўшчына на карце Беларусі ±

Крулеўшчына на Вікісховішчы

Гісторыя

Чыгуначная станцыя, 1916 г.

У часе будаўніцтва Балагое-Сядлецкай чыгункі (1902—1906) непадалёк ад аднайменнага засценка была ўзведзена станцыя Крулеўшчына (Крулевщина)^[2]. 18 красавіка 1914 года станцыя перайменаваная ў Сеславіна (Сеславино) ў гонар генерала Аляксандра Сяславіна, удзельніка вайны 1812 года на тэрыторыі Беларусі^[3]. У 1919 годзе, пасля заняцця станцыі польскім войскам, станцыі вернута першапачатковая назва, але ў польскай версіі — Круляўшчызна («Królewszczyzna»)^[4].

Касцёл, канец 1930-х гг.

Адносіліся да Докшыцкай гміны Дунілавіцкага павета. З 1939 года ў БССР. З 12 кастрычніка 1940 года — цэнтр сельсавета Докшыцкага раёна.

Чыгуначная станцыя ў момант адступлення немцаў, 2 ліпеня 1944 г.

У Другую сусветную вайну на ст. Крулеўшчына размяшчаўся буйны нямецкі гарнізон, якія ахоўваў чыгуначны вузел і забяспечваў перавозку ваенных грузаў і войск. Станцыя была акружана сістэмай абарончых збудаванняў — дзотаў, хадоў зносін, акопаў і іншага. 17 жніўня 1943 года партызаны 1-й Антыфашысцкай брыгады штурмам авалодалі чыгуначнай станцыяй, разграмілі гарнізон, знішчылі ўсё абсталяванне станцыі, захапілі шмат зброі і боепрыпасаў.

У 1950 годзе створана Крулеўшчынская МТС (працавала да 1957 г.). З вёскай Крулеўшчына зліліся вёскі Бабічы, Стралкоўскія і Швэплі^[5].

Насельніцтва

• 2010 год — 2687 чалавек
• 2004 год — 3148 чалавек ^[5]
• 1999 год — 3285 чалавек
• 1972 год — 2611 чалавек ^[5]
• 1921 год — 245 чалавек ^[5]
• пач. 20 ст. — 14 двароў, 79 чалавек

Інфраструктура

У Крулеўшчыне ёсць Дом культуры (з 2004 г.), 2 бібліятэкі, сярэдняя і музычная школы, 3 дзіцячых садкі, бальніца, фельчарска-акушэрскі пункт, аптэка, 2 лазні, камбінат бытавога абслугоўвання, аддзяленне сувязі, 2 сталовыя, шэраг магазінаў і гандлёвых кропак^[5].

Адукацыя

Школа, 1937 г.

У аграгарадку Крулеўшчына ёсць сярэдняя школа. Пачатак дзейнасці адукацыйных устаноў у вёсцы Крулеўшчына сягае пачатку 1920-х гадоў, калі ў населеным пункце ўзнікла сямігадовая польскамоўная школа. Асобны будынак для школы пабудаваны ў 1938 годзе^[6]. Крулеўшчынская сярэдняя школа была адкрыта ў вёсцы Крулеўшчына ў 1954 годзе па вул. Чарняхоўскага. Праектная магутнасць школы — 640 навучэнцаў. Да 1972 году там вучылася амаль 1000 вучняў. У новым будынку па вул. Палявога школа пачала працаваць з 1 верасня 1973 года. У 2006 годзе школа перайменаваная ва УА «Крулеўшчынская дзяржаўная агульнаадукацыйная сярэдняя школа Докшыцкага раёна». У 2011 годзе адбылася яшчэ адна змена ў назве, школа перайменавана ў ДУА «Крулеўшчынская сярэдняя школа Докшыцкага раёна»^[7].

Славутасці

Гаспадарчая пабудова на тэрыторыі былой в. Янушэва

Былы касцёл

• Чыгуначная станцыя (XX ст.)
• Казарма (пач. XX ст.)
• Праваслаўная Спаса-Праабражэнская капліца (1915—1916 гг.), на могілках на поўнач ад Крулеўшчыны
• Рускія вайсковыя могілкі (1915—1918 гг.), на поўнач ад Крулеўшчыны, каля Свята-Праабражэнскай капліцы
• Польскія вайсковыя могілкі (1919—1920 гг.)
• Касцёл (пабудаваны ў 1924 годзе, у 1965 годзе разабраны)
• Шараговая забудова (1-я пал. XX ст.)
• Гаспадарчая пабудова, на тэрыторыі былой в. Янушэва
• Кантора дыстанцыі пуці (1930-я гг.)
• Помнік партызанскай славы, у 1964 годзе ў гонар партызанскай баявой аперацыі пастаўлена стэла
• Касцёл Сэрца Ісуса (2-я пал. XX ст., 1994 г.), у былой спартзале
• Царква Раства Іаана Прадцечы (2002—2004 гг.)

Вядомыя асобы

• Мікалай Віктаравіч Мінаеў, ваенны дзеяч, генерал-маёр дацэнт.
• Кастусь Шыталь (нар. 1990) — беларускі краязнавец, журналіст, грамадскі актывіст

Галерэя

• 
  Бальніца Крулеўшчыны
• 
  Дом у Крулеўшчыне
• 
  Царква Адсячэння галавы Яна Прадвесніка
• 
  Дом у закапанскім стылі
• 
  Дом у закапанскім стылі
• 
  Дом у закапанскім стылі
• 
  Забудова