Курская бітва

Ку́рская бі́тва (5 ліпеня — 23 жніўня 1943 года; таксама вядомая як Бітва на Курскай дузе) па сваіх маштабах, задзейнічаным сілам і сродкам, напружанасці, вынікам і ваенна-палітычным наступствам з’яўляецца адным з ключавых бітваў Другой сусветнай вайны і Вялікай Айчыннай вайны. Самая буйная танкавая бітва ў гісторыі; у ёй удзельнічалі каля двух мільёнаў чалавек, шасці тысяч танкаў, чатырох тысяч самалётаў^[8].

Вялікая Айчынная вайна, Другая сусветная вайна
Дата	5 ліпеня 1943 — 23 жніўня 1943
Месца	Цэнтральная Расія, Усходняя Украіна
Вынік	Перамога Чырвонай арміі
Праціўнікі
СССР Германія
Сілы бакоў
да пачатку аперацыі 1,3 млн чалавек + у рэзерве 0,6 млн, 3444 танкаў + 1,5 тыс. у рэзерве, 19 100 гармат і мінамётаў + 7,4 тыс. у рэзерве, 2172 самалётаў + 0,5 тыс. у рэзерве[1] Паводле савецкіх даных — каля 900 тыс. чалавек[2], Паводле ням. даным — 780 тыс. чал.[3] 2758 танкаў і САУ (з іх 218 у рамонце)[4], каля 10 тыс. гармат, каля 2050 самалётаў[1]
Страты
Абарончая фаза: Удзельнікі: Цэнтральны фронт, Варонежскі фронт, Стэпавы фронт (не ўвесь) Беззваротныя — 70 330 Санітарныя — 107 517 Аперацыя «Кутузаў»: Удзельнікі: Заходні фронт (левае крыло), Бранскі фронт, Цэнтральны фронт Беззваротныя — 112 529 Санітарныя — 317 361 Аперацыя «Румянцаў»: Удзельнікі: Варонежскі фронт, Стэпавы фронт Беззваротныя — 71 611 Санітарныя — 183 955 Агульныя ў бітве за Курскі выступ: Беззваротныя — 189 652 Санітарныя — 406 743 У Курскай бітве ў цэлым ~ 254 470 забітых, палонных, зніклых без весткі 608 833 параненых і тых, хто захварэлі 153 тыс. адзінак стралковай зброі 6064 танкаў і САУ 5245 гармат і мінамётаў 1626 баявых самалётаў[5] Паводле нямецкіх крыніц 103 600 забітых і зніклых без вестак на ўсім Усходнім фронце. 433 933 параненых.[6] Паводле савецкіх крыніц 500 тыс. агульных страт на Курскім выступе. 1000 танкаў паводле нямецкіх даных, 1500 — паводле савецкіх менш за 1696 самалётаў[7]
Медыяфайлы на Вікісховішчы

У савецкай і айчыннай гістарыяграфіі прынята падзяляць бітву на 3 часткі: Курскую абарончую аперацыю (5 — 12 ліпеня), Арлоўскую (12 ліпеня — 18 жніўня) і Белгарадска-Харкаўскую (3 — 23 жніўня) наступальныя аперацыі. Бітва працягвалася 49 дзён. Нямецкі бок наступальную частку бітвы зваў аперацыя «Цытадэль».

Пасля завяршэння бітвы стратэгічная ініцыятыва ў вайне канчаткова перайшла на бок Чырвонай арміі, якая да заканчэння вайны праводзіла галоўным чынам наступальныя аперацыі, тады як Вермахт абараняўся.

Зноскі

1. Міністэрства абароны РФ. Курская бітва. Агульныя суадносіны сіл і сродкаў на курскім кірунку да пачатку ліпеня 1943 года Архівавана 18 лістапада 2012.
2. Замулин В. Прохоровка — неизвестное сражение великой войны. — М.: АСТ, — М.: Хранитель, 2006. С. 12.
3. Гланц Д., Хауз Д. Курская битва. Решающий поворотный пункт Второй мировой войны. М., 2007. C. 365. ISBN 978-5-17-039533-0
4. Мюллер-Гиллебранд Б. Сухопутная армия Германии 1933—1945 гг. — М.: Изографус, Изд-во Эксмо, 2002. С. 405. ISBN 5-94661-041-4
5. Гриф секретности снят: Потери Вооружённых Сил СССР в войнах, боевых действиях и военных конфликтах: Стат. исслед./ Г. Ф. Кривошеев, В. М. Андроников, П. Д. Буриков. — М.: Воениздат, 1993. С. 370. ISBN 5-203-01400-0
6. «Военно-исторический журнал», 1960, № 5, стр. 86-87.
7. Подлинная история Люфтваффе. Взлёт и падение детища Геринга. М., 2006. С. 329 ISBN 5-699-18349-3
8. «Battle of Kursk», Энцыклапедыя «Брытаніка»