Ламанцы

Лама́нцы^[4][5] — прэснае крохкае печыва з пшанічнай мукі^[6].

Ламанцы
альтэрн.: Ламанцы[1]
Уваходзіць у нацыянальныя кухні
беларуская кухня[2]
Краіна паходжання	Беларусь
Час з’яўлення	ХІII стагоддзе
Кампаненты
Асноўныя	алей, мак, мёд
Падача
Тып стравы	печыва
Роднасныя стравы
Падобныя	аблата, аплатка, лазанкі, просвіра, сліжыкі[3]

Служаць традыцыйнай стравай на Посную куццю напярэдадні Раства Хрыстовага. Такія праснакі мелі пашырэнне яшчэ сярод народаў Вялікага Княства Літоўскага^[7]. Ламанцы абазначаюць хрысціянскае прычасце, як куцця і царкоўная просвіра^[3].

15 красавіка 2015 года Рэспубліканская навукова-метадычная рада пры Міністэрстве культуры Беларусі ўнесла ламанцы ў Дзяржаўны спіс гісторыка-культурных каштоўнасцей Беларусі ў складзе рэгіянальнай традыцыйнай кухні Адэльска (Гродзенскі раён) як абрадавую страву^[8].

Складнікі

Для прыгатавання ламанцаў бяруць: шклянку мукі, сталовую лыжку алею і драбок солі. Для макавай падліўкі, якой заліваюць ламанцы, бяруць 50 грам маку і драбок цукру на смак^[7].

Калі ламанцы мачаюць у падліўку, то для яе выкарыстоўваюць: 2 шклянкі маку і па 140 мл вады і мёду. Замест макавай падліўкі магчыма зрабіць макавае малако, для якога бяруць: 200 грам маку, 1/4 шклянкі мёду і 750 мл вады^[7].

Прыгатаванне

Спачатку для прыгатавання ламанцаў у муку дадаюць соль. Затым падліваюць алей і замешваюць тугое цеста. Атрыманае цеста накрываюць цэлафанам на 30 хвілін. Пасля гэтага цеста раскачваюць у тонкія лісты таўшчынёй каля 1 см, якія выкладаюць на паперу для запякання і пераносяць на бляху. На паверхні лістоў цеста пазначаюць нажом лініі ў выглядзе прамавугольнікаў, ромбаў або квадратаў з бокам 4—6 см. Выпякаюць ламанцы ў духоўцы пры +160 °C да залацістага адцення 8 хвілін. Пасля выпечкі іх ламаюць па лініях надзрэзаў, адсюль назва ламанцы^[7].

Для прыгатавання макавай падліўкі мак спачатку змяшчаюць на 30 хвілін у гарачую ваду, якую затым зліваюць. Пасля мак здрабняюць блэндарам да белага адцення ад соку і перамешваюць з цукрам на смак. Урэшце ламанцы заліваюць макавай падліўкай і даюць астыць 2 гадзіны^[7].

Каб атрымаць макавую падліўку для мачання ламанцаў, замест цукру перацёрты мак магчыма перамяшаць з мёдам і кіпнем вады. Такую падліўку змяшчаюць у міску, куды мачаюць ламанцы^[7].

Для прыгатавання макавага малака мак спачатку перамешваюць на 15 хвілін з варам вады, якую пасля зліваюць. Затым мак зноў перамешваюць з варам на 30 хвілін. Пасля зліву вады мак перамолваюць у пасудзіне блэндарам да з’яўлення белага адцення соку. У іншым посудзе перамолаты мак заліваюць кіпнем вады і дадаюць мёд. Пасля астывання макавае малако пераносяць у халоднае месца. Урэшце ламанцы ў глыбокіх місках заліваюць макавым малаком за 3 гадзіны да спажывання^[7].

У культуры

У 1923 годзе Якуб Колас выдаў паэму «Новая зямля», у 20-й частцы якой пад назвай «Каляды» змясціў радкі наконт прыгатавання ламанцаў з макам^[7]:

А там ламанцы-праснакі З пшанічнай добрае мукі; А макаў сок такі салодкі! Ламанцы ў ім, ну, як калодкі – Так добра макам праняліся, У рот паложыш — абліжыся. —Якуб Колас, «Новая зямля»