Аплатка

Апла́тка (ад лац.: oblatum — «прынашэнне») — вельмі тонкі белы лісток прэснага цеста, які выпякаецца з белай мукі і вады без дадатку дрожджаў. Звычайна на аплатках выціскаюцца выявы на тэмы Нараджэння Хрыстова або хрысціянскія сімвалы.

Сучасныя польскія аплаткі

Форма для вырабу аплатак. Іўе, Беларусь

Збіраючыся за вігілійным сталом, каталікі лацінскага абраду дзеляцца між сабой аплаткамі, ламаюць іх і выказваюць пажаданні адзін адному. Вігілійная аплатка выступае сімвалам яднання і даравання, знакам прыхільнасці і любові. Дзяленне яе на пачатку вігілійнай вячэры ёсць выразам жадання быць разам.

Звычай вядомы ў Беларусі, Польшчы, Славакіі^[1], Літве і іншых каталіцкіх краінах свету.

Аплаткі выпякаюцца ў кляштарах або касцёлах у адмысловых металічных формах. Апроч белых аплатак, прызначаных для ламання падчас вігіліі, выпякаюцца таксама каляровыя для свойскіх жывёл і быдла.

Аналагам вігілійных аплатак у некаторых хрысціян усходніх абрадаў (у тым ліку ў беларускіх грэка-католікаў) ёсць звычай дзяліцца каляднай просвірай.^[2]

Паходжанне

Традыцыя ламання хлебу паўстала яшчэ ў першыя вякі хрысціянства (глядзіце антыдор). Пачаткова яна не мела сувязі з Нараджэннем Хрыстовым, высутпаючы сімвалам духоўнага адзінства сяброў суполкі. З часам на вігілійныя набажэнствы пачалі прыносіць хлеб, які добраслаўлялі і якім дзяліліся, падобна як падчас еўхарыстыі, але без асвячэння.

У Рэчы Паспалітай гэты звычай развіўся ў XVII стагоддзі як частка шляхецкай каталіцкай культуры і распаўсюдзіўся таксама на суседнія краіны. Тут таксама з’явілася традыцыя выціскаць на цесце выявы на рэлігійную тэматыку.

Гл. таксама

• Аблата
• Антыдор

Зноскі

1. Sviatky na Slovensku (славацк.). SlovakiaSite (27 снежня 2012).
2. Ражство Хрыстова 2012 г.