Марфа Васільеўна Сабакіна

Марфа Васільеўна Сабакіна (1552, Каломна — 13 лістапада 1571(1571-11-13), Аляксандраўская слабада^[d]) — трэцяя жонка Івана Грознага, дачка каломенскага двараніна.

Марфа Васільеўна Сабакіна
Скульптурная рэканструкцыя па чэрапе С. А. Нікіціна
3-я руская царыца 28 кастрычніка — 13 лістапада 1571
Папярэднік	Марыя Цемрукоўна
Пераемнік	Ганна Калтоўская
Нараджэнне	1552 Каломна, Маскоўская дзяржава
Смерць	13 лістапада 1571(1571-11-13) Аляксандраўская слабада[d], Аляксандраў
Месца пахавання	Узнясенскі манастыр[d]
Род	Рурыкавічы
Бацька	Vasiliy Sobakin[d][1]
Маці	невядома
Муж	Іван IV Грозны[2]
Дзеці	няма
Медыяфайлы на Вікісховішчы

Абрана ў жонкі цару пасля традыцыйнай працэдуры агледзін, царская нявеста Сабакіна неўзабаве цяжка захварэла. Шлюб адбыўся 28 кастрычніка 1571, царыца Марфа памерла праз 15 дзён. Як і ў выпадку з першымі двума жонкамі, Анастасіяй Раманаўнай і Марыяй Цемрукаўнай, ранняя смерць царыцы спарадзіла падазроны ў атручванні і выклікала гнеў Івана; па некаторых дадзеных, падчас расследаванняў было пакарана 20 чалавек. Дамагаючыся правы заключыць забаронены царквой чацвёрты шлюб, Іван сцвярджаў, што з-за хваробы нявесты шлюб з Марфай застаўся фіктыўным.

Даследаванне рэшткаў Марфы Васільеўны, праведзенае ў 1990-я гады, не выявіла атрутных металаў і іншых устойлівых рэчываў; гэта, зрэшты, не выключае выкарыстання расліннага яду, які не паддаецца хімічнаму аналізу.

У мастацтве

• Гісторыі Сабакінай прысвечана п’еса Л. А. Мея «Царская нявеста» (1849)
• праз паўстагоддзя па п’есе Мея напісана аднайменная опера (1899) М. А. Рымскага-Корсакава
• якая ў сваю чаргу экранізаваная ў 1965.

«Марфай Васільеўнай» клічуць жонку Івана Грознага ў п’есе М. А. Булгакава «Іван Васілевіч» і ў пастаўленым па ёй фільме «Іван Васілевіч мяняе прафесію»; але гераіня Булгакава-Гайдая не падобна на хворую царскай нявесту.