Марыя Віцебская

Марыя або Ганна, у гістарыяграфічнай традыцыі Марыя Яраслаўна (да 1306 — 1346) — першая жонка вялікага князя літоўскага Альгерда, вялікая княгіня літоўская (1345—1346).

Марыя Віцебская
Нараджэнне	не пазней за 1305
Смерць	1346
Род	Ізяславічы Полацкія
Муж	Альгерд[1][2]
Дзеці	Агрыпіна Альгердаўна, Фёдар Альгердавіч[d][3], Андрэй Альгердавіч[4][2], Дзмітрый Альгердавіч[2], Уладзімір Альгердавіч[2] і Н Альгердаўна[d]
Веравызнанне	праваслаўе
Медыяфайлы на Вікісховішчы

Паходжанне

Імаверна, паходзіла з роду віцебскіх князёў Васількавічаў, галіны Ізяславічаў Полацкіх. Пэўны яе радавод і нават імя бацькі невядомы. Князь Яраслаў Васілевіч, як бацька альгердавай жонкі, названы толькі ў дадатку да «Хронікі Быхаўца» — «Радаводзе віцебскіх князёў», які неверагодны і выводзіць іх ад вялікага князя ўладзімірскага Андрэя Яраславіча^[ru].

Імя

Паводле Яна Длугаша, маці ўсіх сыноў Альгерда была цвярская княжна, яе імя ён не называе. Пазней Марцін Кромер паўтараў за Длугашам, але дадаў, што цвярскую княжну звалі Марыяй, разам з тым Кромер пісаў пра атрыманне Альгердам Віцебска праз шлюб. Потым Мацей Стрыйкоўскі даваў звесткі, што Альгерд меў дзвюх жонак — першую з Віцебска і другую з Цвяры. Крыніца звестак Кромера (часткова) і Стрыйкоўскага стала вядома толькі ў XIX ст. — «рускі» летапіс узору «Хронікі Быхаўца», упершыню апублікаванай Тэадорам Нарбутам.

У «Хроніцы Быхаўца» віцебская княжна названа Ганнай^[5], а збоку невядомай рукою папраўлена на Марыю. Няма пэўнасці — ці не зроблена праўка пад уплывам «Радаводу віцебскіх князёў», неверагоднага дадатку да хронікі. У «Хроніцы Быхаўца» храналогія шлюбаў Альгерда паблытаная — віцебская княжна ў ёй другая жонка, а не першая, што вядома з верагодных крыніц. Імя другой жонкі — цвярской княжны Ульяны — вядома з яе дарчай граматы адной з віцебскіх цэркваў^[6]. Таксама блытаніны дадае і імя Ульяны ў інацтве — Марына.

Даследчыкі адзначаюць, што познія крыніцы змешваюць імёны альгердавых жонак^[7]. За імі, або побач, ідуць мясцовыя віцебскія паданні, паводле іх Ульяна вясной 1392 года прыняла схіму з імем Марыя, у некаторых варыянтах Марфа, у Свята-Духавым манастыры^[8]. Аднак, на праўдзе Ульяна свае апошнія месяцы жыла ў Кіеве, дзе перад смерцю прыняла схіму і пахавана ў Кіева-Пячорскай лаўры.

Такім чынам, зваць Марыяй віцебскую княжну, першую жонку Альгерда, прынята даволі ўмоўна.

Дзеці

Інфармацыя паводле Лявонція Вайтовіча^[9].

• Андрэй (каля 1328 — 12 жніўня 1399) — князь полацкі і пскоўскі.
• Дзмітрый (каля 1329 — 12 жніўня 1399) — князь бранскі.
• Уладзімір (каля 1330 — пасля 1386) — князь кіеўскі.
• Канстанцін^[uk] (каля 1331—1398) — князь чарнігаўскі.
• Фёдар^[uk] (каля 1332/1333 — каля 1394) — князь ратненскі і кобрынскі.
• Агрыпіна (каля 1334—1393) — жонка князя гарадзецка-суздальскага Барыса Канстанцінавіча^[ru] з 1354 года.

У мастацтве

• 
  Віцебская княжна Марыя ва ўяўленні сучаснага мастака Ігара Дурава.