Андрэй Альгердавіч

Андрэ́й Альге́рдавіч (Андрэй Полацкі; каля 1320 — 12 жніўня 1399) — князь пскоўскі, князь полацкі (1348—1387), некаторы час тытулаваўся вялікім князем полацкім і вялікім князем рускім.

Андрэй Альгердавіч
Павел Татарнікаў. «Андрэй Полацкі»
Князь пскоўскі 1341 — 1348
1377 — 1385
Папярэднік	Мацвей Пскоўскі
Пераемнік	Іван Андрэевіч
1394 — 1399
Папярэднік	Іван Андрэевіч
Пераемнік	—
Князь полацкі 1342 — 1377
Папярэднік	Нарымонт Гедзімінавіч
Пераемнік	Скіргайла
1381 — 1387
Папярэднік	Скіргайла
Пераемнік	Скіргайла
1393 — 1399
Папярэднік	Скіргайла
Нараджэнне	1325 Вільня, Віленскае княства, Вялікае Княства Літоўскае
Смерць	12 жніўня 1399 Ворскла, Палтаўская вобласць
Род	Гедзімінавічы і Альгердавічы[1]
Бацька	Альгерд[2][3][…]
Маці	Марыя[3][1]
Дзеці	сыны: Міхаіл, Сямён, Іван і Фёдар
Бітвы	Кулікоўская бітва
Медыяфайлы на Вікісховішчы

Старэйшы сын Альгерда і яго першай жонкі віцебскай князёўны Марыі^[4]. Нарадзіўся каля 1320 (у 1325^[5]) года. У 1342 годзе прыняты пскавічамі на княжанне, але неўзабаве пакінуў Пскоў, напэўна, каб заняць полацкі сталец замест свайго дзядзькі Нарымонта-Глеба, а ў Пскове пакінуў намесніка Юрыя Вітаўтавіча, магчыма, свайго стрыечнага брата. Пасля гібелі Юрыя Вітаўтавіча ў баі з лівонскімі рыцарамі пскавічы, незадаволеныя адсутнасцю Андрэя, абралі іншага князя.

Рускае войска сустракае літоўскіх саюзнікаў — князёў Андрэя Альгердавіча Полацкага і Дзмітрыя Альгердавіча Бранскага

Удзельнічаў у паходзе вялікага князя цвярскога Міхаіла на Маскву ў 1372 годзе. Вёў актыўную барацьбу з крыжакамі, у 1373 і 1375 гадах здзейсніў паспяховыя паходы на Дынабург^[4].

Пасля смерці Альгерда (1377), паводле запавету, вялікім князем літоўскім стаў Ягайла. Андрэй спачатку быў у саюзе з Кейстутам супраць Ягайлы, пасля смерці Кейстута абвясціў сябе вялікім князем полацкім, а пасля вялікім князем рускім са сталіцай ў Полацку. Аднак пад націскам Ягайлы вымушаны быў з’ехаць з Полацка ў Пскоў, а адтуль неўзабаве ў Маскву.

Уступіў у саюз з вялікім князем маскоўскім Дзмітрыем Іванавічам^[4], удзельнічаў у 1378 годзе ў разгроме татараў у бітве на Вожы, адваяваў у Вялікага Княства Літоўскага для Масквы северскія гарады Трубчэўск і Старадуб, у 1380 годзе ўдзельнічаў у Кулікоўскай бітве, дзе ўзначальваў правы фланг маскоўскага войска^[4].

Пасля ўступіў у саюз з Лівонскім ордэнам, назваў лівонскага магістра бацькам і дарагім сябрам, прызнаў сябе яго васалам, вярнуўся ў Полацк, выступіў супраць Ягайлы (1386). У 1386 годзе спаліў Дрысенскі замак^[6].

Неўзабаве захоплены Ягайлам і зняволены ў адным з замкаў у Польшчы. Адтуль быў вызвалены на просьбу Вітаўта ў 1390 годзе. Стаў на бок Вітаўта ў яго барацьбе са Скіргайлам^[4]. Зноў княжыў у Пскове.

Загінуў у 1399 годзе ў бітве на Ворскле разам з братам Дзмітрыем і іншымі князямі.

Імя

Помнік Андрэю Альгердавічу у Полацку

Хроніка Быхаўца называе Андрэя сынам Кейстута — Андрэем Гарбатым^[4], а таксама чацвёртым сынам Альгерда і князем трубчэўскім Вінгальтам^[4] («Y było synow u welikaho kniazia Olgierda dwanadcat, … czetwerty Wingolt Andrey, udeł ieho Trubczesk»), таму ў гістарыяграфіі XIX ст. гэтае імя прыпісвалі Андрэю як свецкае літоўскае, але з іншых крыніц яно не вядома^[7].

Зноскі

1. Kniaziowie litewsko-ruscy od końca czternastego wieku / пад рэд. J. Wolff — Warszawa: 1895. — С. 336.

   <a href='https://wikidata.org/wiki/Track:Q125352562'></a>
2. К. Б. Андрей // Энциклопедический лексикон — СПб.: 1835. — Т. 2. — С. 288.

   <a href='https://wikidata.org/wiki/Track:Q21282453'></a><a href='https://wikidata.org/wiki/Track:Q4532135'></a><a href='https://wikidata.org/wiki/Track:Q4094638'></a><a href='https://wikidata.org/wiki/Track:Q49732818'></a>
3. Андрей Ольгердович // Энциклопедический словарь / под ред. И. Е. Андреевский — СПб.: Брокгауз — Ефрон, 1890. — Т. Iа. — С. 764.

   <a href='https://wikidata.org/wiki/Track:Q23892888'></a><a href='https://wikidata.org/wiki/Track:Q4065721'></a><a href='https://wikidata.org/wiki/Track:Q19908137'></a><a href='https://wikidata.org/wiki/Track:Q24332969'></a><a href='https://wikidata.org/wiki/Track:Q602358'></a>
4. Андрей Полоцкий // Биографический справочник. — Мн.: «Белорусская советская энциклопедия» имени Петруся Бровки, 1982. — Т. 5. — С. 19. — 737 с.
5. Беларуская энцыклапедыя: У 18 т. Т. 1: А — Аршын / Рэдкал.: Г. П. Пашкоў і інш. — Мн. : БелЭн, 1996. — Т. 1. — 552 с. — 10 000 экз. — ISBN 985-11-0035-8. — ISBN 985-11-0036-6 (т. 1).
6. Мацей Стрыйкоўскі. Хроніка Польская, Літоўская, Жамойцкая і ўсёй Русі (1582).
7. Stadnicki K. Bracia Władysława-Jagiełły… — S. 18, прим. 4.