Мемельскае паўстанне

Мемельскае паўстанне, або Клайпедскае паўстанне адбылося ў студзені 1923 года ў Клайпедскім краі. Вобласць, размешчаная на поўнач ад Нёмана, была аддзелена ад Германіі паводле Версальскага дагавора і стала мандатам Лігі Нацый. Кіраваннем тэрыторыяй займалася часовая французская адміністрацыя да таго часу, пакуль не будзе выпрацавана рашэнне. Літва жадала ўз’яднацца з рэгіёнам (частка Малой Літвы) з-за буйной літоўскамоўнай меншасці прускіх літоўцаў і партовага горада Клайпеда (Мемель) — адзінага прымальнага выхаду да Балтыйскага мора для Літвы. Пасля таго, як Канферэнцыя савета паслоў Антанты ў наконт усходніх граніц Польшчы пакідае рэгіён з палітычным статусам, падобным на статус Вольнага горада Данцыг, літоўцы арганізавалі і ўстроілі мяцеж. Прадстаўленае як паўстанне мясцовага насельніцтва, паўстанне не сустрэла супраціўлення ні нямецкай паліцыі, ні французскай арміі.

Мемельскае паўстанне
Дата	10 — 15 студзеня 1923 года
Месца	Клайпедскі край
Прычына	імкненне прускіх літоўцаў да ўз'яднання з Літоўскай Рэспублікай
Вынік	уваходжанне Клайпедскага края ў склад Літвы
Праціўнікі
Французская адміністрацыя Літва Саюз стралкоў Літвы Дырэктарат Клайпедскага рэгіёна
Камандуючыя
Габрыэль Жан Пецінье Эрнястас Галванаўскас Вінцас Крэве Ёнас Палаўніскас-Бурдзіс Эрдманас Сіманайціс
Сілы бакоў
250 1400
Страты
2 забітыя 12 забітых

Мяцежнікамі была створана пралітоўская адміністрацыя, якая звярнулася да Літвы з просьбай пра аб’яднанне, спасылаючыся на права на самавызначэнне. Ліга Нацый прыняла гэта і Клайпедскі край стаў аўтаномнай тэрыторыяй Літоўскай Рэспублікі з 17 лютага 1923 года. Пасля працяглых перамоў у маі 1924 года была падпісана Клайпедская канвенцыя. Канвенцыя афіцыйна прызнавала суверэнітэт Літвы над рэгіёнам і надзяляла Клайпедскі край шырокай заканадаўчай, судовай, адміністрацыйнай і фінансавай аўтаноміяй. Рэгіён быў часткай Літвы да сакавіка 1939 года, калі ён вярнуўся ў склад Германіі пасля ўльтыматуму.

Зноскі