Мікалай Дзмітрыевіч Стражэска

Мікалай Дзмітрыевіч Стражэ́ска^[2] (29 снежня 1876 — 27 чэрвеня 1952) — расійскі і савецкі тэрапеўт, вучоны ў галіне клінічнай медыцыны. Акадэмік Акадэміі навук УССР (1943), акадэмік Акадэміі медыцынскіх навук СССР (1944), Заслужаны дзеяч навукі Украінскай ССР (1934), Герой Сацыялістычнай Працы (1947).

Мікалай Дзмітрыевіч Стражэска
Дата нараджэння	17 (29) снежня 1876
Месца нараджэння	Адэса, Расійская імперыя[1]
Дата смерці	27 чэрвеня 1952(1952-06-27)[1] (75 гадоў)
Месца смерці	Кіеў, СССР[1]
Месца пахавання	Лук’янаўскія могілкі[d]
Грамадзянства	Расійская імперыя  СССР
Дзеці	Дзмітрый Мікалаевіч Стражэска[d]
Род дзейнасці	урач, інтэрніст, навуковец
Месца працы	Кіеўскі нацыянальны ўніверсітэт імя Тараса Шаўчэнкі Імператарскі Наварасійскі ўніверсітэт[d] Башкірскі дзяржаўны медыцынскі ўніверсітэт[d] Першы маскоўскі дзяржаўны медыцынскі ўніверсітэт імя І. М. Сечанава[d] Інстытут кардыялогіі імя акадэміка М. Д. Стражэска[d]
Навуковая ступень	акадэмік АН СССР[d] (1943)
Альма-матар	медыцынскі факультэт Кіеўскага ўніверсітэта[d] (1899)
Член у	Нацыянальная акадэмія навук Украіны Акадэмія медыцынскіх навук СССР Акадэмія навук СССР
Узнагароды
Медыяфайлы на Вікісховішчы

Біяграфія

Нарадзіўся ў горадзе Адэса ў сям’і стацкага саветніка. Скончыў гімназію ў Адэсе. У 1899 годзе скончыў медыцынскі факультэт (сучасны Нацыянальны медыцынскі ўніверсітэт імя А. А. Багамольца) Універсітэта Святога Уладзіміра ў Кіеве (зараз Кіеўскі нацыянальны ўніверсітэт імя Тараса Шаўчэнкі)^[3]. Працаваў у клініцы ўнутраных хвароб Кіеўскага ўніверсітэта пад кіраўніцтвам В. П. Абразцова. Абараніў доктарскую дысертацыю ў лабараторыі І. П. Паўлава. З 1 студзеня 1905 года быў зацверджаны на пасадзе штатнага ардынатара тэрапеўтычнай факультэцкай клінікі Універсітэта Святога Уладзіміра^[4]. У 1906 годзе працаваў у Мюнхене, у клініцы прафесара Фрыдрыха Мюлера^[4]. У 1907—1919 гадах прафесар Кіеўскага жаночага медыцынскага інстытута і адначасова чытаў лекцыі ў Кіеўскім універсітэце.

З пачаткам Грамадзянскай вайны М. Д. Стражэска з сям’ёй пераязджае ў Адэсу^[4]. У 1919—1922 гадах займаў пасады прафесара тэрапеўтычнай факультэцкай клінікі, загадчыка кафедры тэрапіі^[3] Новарасійскага ўніверсітэта, кансультанта Адэскага ваеннага шпіталя. Таксама займаўся прыватнай практыкай. З 1922 года М. Д. Стражэска дырэктар клінікі прапедэўтыкі, а затым шпітальнай клінікі Кіеўскага медыцынскага інстытута, у 1929—1952 гадах — дырэктар факультэцкай клінікі. У 1936 годзе быў прызначаны дырэктарам арганізаванага на базе клінічнага аддзела Інстытута эксперыментальнай біялогіі і паталогіі Інстытута клінічнай медыцыны (сучасны Інстытут кардыялогіі імя акадэміка М. Д. Стражэскі)^[4]. У гады Вялікай Айчыннай вайны працаваў кансультантам шпіталяў Міністэрства аховы здароўя СССР, быў прафесарам кафедры тэрапіі Башкірскага медыцынскага інстытута і 1-га Маскоўскага медыцынскага інстытута^[3]. З 1943 года М. Д. Стражэска дырэктар адноўленага Украінскага навукова-даследчага інстытута клінічнай медыцыны^[3].

Памёр М. Д. Стражэска 27 чэрвеня 1952 года. Пахаваны на Лук’янаўскіх могілках у Кіеве.

Навуковая дзейнасць

М. Д. Стражэска — аўтар больш за 100 навуковых прац^[3], прысвечаных розным пытанням клінікі і лячэння ўнутраных хвароб (рэўматызму, сепсісу, захворванняў страўнікава-кішачнага тракту, кровазвароту і інш.^[2]). У 1910 (1909^[2]) годзе ў працы «К симптомологии и диагностике тромбоза венечных артерий сердца» разам з В. П. Абразцовым зроблена апісанне клінікі інфаркту міякарда і выяўлена яго асноўнае паталагічнае звяно^[3]. Апісаў шэраг сіндромаў і сімптомаў пры сардэчна-сасудзістых захворваннях, распрацаваў вучэнне аб функцыянальнай недастатковасці кровазвароту. Разам з У. X. Васіленкам стварыў класіфікацыю недастатковасці кровазвароту, навукова абгрунтаваў тэорыю рэўматызму як інфекцыйна-алергічнага захворвання стрэптакокавай этыялогіі, выявіў сувязь паміж сепсісам, эндакардытам і рэўматызмам, апісаў заканамернасці суадносін сардэчнай астмы і стэнакардыі (грудной жабы). Распрацаваў прынцыпы фізічнай дыягностыкі хвароб брушной поласці^[2]. Яму належаць даследаванні так званых хранічных інфекцый, а таксама раневага сепсісу, алергіі, герыятрыі, гематалогіі, шоку, туберкулёзу і інш.^[3] У час працы ў Маскве ў Цэнтральным навукова-даследчым шпіталі Чырвонай Арміі займаўся вывучэннем праблемы інфекцыі і сепсісу пры раненнях^[4].

Быў рэдактарам рэдакцыйнага аддзела «Унутраныя хваробы» 1-га выдання «Вялікай медыцынскай энцыклапедыі»^[3].

Сярод апублікаваных прац:

• О периодических колебаниях кровяного давления, зависящих от деятельности сердца / Прив.-доц. Н. Д. Стражеско, ассист. Терапевт. факультет. клиники; (Из Фармакол. лаб. И. Ун-та св. Владимира). — Киев: тип. Имп. Ун-та св. Владимира, 1908. — [2], 36 с., 13 л. граф.: ил.; 25 см;
• Основы физической диагностики заболеваний брюшной полости : Пособие для студентов и врачей / Проф. д-р Н. Д. Стражеско. — Харьков : Гос. изд. Украины, 1924. — VIII, 195 с. : ил.; 26 см;
• Строфантин, как сердечное средство : (Внутрен. впрыскивания) / Д-р мед. Н. Д. Стражеско, прив.-доц. И. Ун-та св. Владимира; (Из Фармакол. лаб. и Терапевт. фак. клиники). — Киев : тип. С. В. Кульженко, 1910. — [4], 62, IV с. : табл., граф. ; 26 см;
• О ревматизме / акад. Н. Д. Стражеско. — Киев: Медиздат, 1935. — Обл., 124, [2] с., 2 с. объявл. ; 18 см;
• Атлас клинической гематологии / Н. Д. Стражеско, акад., заслуж. деятель науки, Д. Н. Яновский, д-р мед. наук. — [Киев]: Медгиз УССР, 1940. — 184 с. : ил., схем.; 26 см;
• Основы физической диагностики заболеваний брюшной полости — Киев, 1948;
• Избранные труды, т. 1—2. — Киев, 1955—1956.

Узнагароды і званні

• Заслужаны дзеяч навукі Украінскай ССР (1934)
• Герой Сацыялістычнай Працы (1947)
• 2 ордэны Леніна (1943, 1947)
• 2 ордэны Працоўнага Чырвонага Сцяга (1944, 1945)
• Медаль «За доблесную працу ў Вялікай Айчыннай вайне 1941—1945 гг.» (1946)
• Ордэн Святой Ганны III ступені
• Ордэн Святога Станіслава II ступені
• Ордэн Святога Станіслава III ступені

Ушанаванне памяці

Памятная манета Нацыянальнага банка Украіны

У гонар вучонага названа вуліца ў Кіеве. У 1952 годзе імя М. Д. Стражэскі прысвоена Інстытуту кардыялогіі, на будынку інстытута і на доме, у якім ён жыў, устаноўлены мемарыяльныя дошкі. У 1978 годзе на тэрыторыі Інстытута кардыялогіі адкрыты помнік. У 1981 годзе ў Інстытуце кардыялогіі адкрыты музей М. Д. Стражэскі. У 2006 годзе Нацыянальны банк Украіны ўвёў у абарачэнне памятную манету ў гонар Мікалая Стражэскі наміналам 2 грыўні. У горадзе Адэса ў гонар акадэміка Стражэскі ўстаноўлена стэла.

Зноскі

1. Стражеско Николай Дмитриевич // Большая советская энциклопедия: [в 30 т.] — 3-е изд. — М.: Советская энциклопедия, 1969. Праверана 28 верасня 2015.

   <a href='https://wikidata.org/wiki/Track:Q5061737'></a><a href='https://wikidata.org/wiki/Track:Q17378135'></a>
2. БелЭн 2002.
3. Большая медицинская энциклопедия 1985.
4. Коваленко В. Н., Корнацкий В. М. Академик Н. Д. Стражеско — клиницист, учёный, человек // Научно-практическая ревматология, № 3, 2009. (руск.)