Наваліс

Нава́ліс (сапраўднае імя — Фры́дрых фон Га́рдэнберг ням.: Georg Friedrich Philipp Freiherr von Hardenberg; 2 мая 1772, Відэрштэт — 25 сакавіка 1801, Вайсенфельс) — нямецкі пісьменнік, адзін з найбуйнешых прадстаўнікоў нямецкага рамантызму.

Наваліс
Georg Friedrich Philipp Freiherr von Hardenberg
Асабістыя звесткі
Імя пры нараджэнні	Георг Фрыдрых Філіп Фрайхер фон Гардэнберг
Псеўданімы	Наваліс
Дата нараджэння	2 мая 1772(1772-05-02)[1][2][…]
Месца нараджэння	Відэрштэт[d], Курфюрства Саксонія, Свяшчэнная Рымская імперыя[3]
Дата смерці	25 сакавіка 1801(1801-03-25)[1][2][…] (28 гадоў)
Месца смерці	Вайсэнфельс, Курфюрства Саксонія, Свяшчэнная Рымская імперыя[1]
Пахаванне	Старыя могілкі ў Вайсэнфельсе[d][4]
Грамадзянства	Курфюрства Саксонія
Бацька	Heinrich Ulrich Erasmus von Hardenberg[d]
Маці	Auguste Bernhardine von Hardenberg[d]
Альма-матар	Лейпцыгскі ўніверсітэт Енскі ўніверсітэт імя Фрыдрыха Шылера (чэрвень 1794) Вітэнбергскі ўніверсітэт[d] Фрайбергская горная акадэмія
Прафесійная дзейнасць
Род дзейнасці	паэт, паэт-песеннік, філосаф, інжынер, літаратурны тэарэтык, пісьменнік
Кірунак	рамантызм
Жанр	раман элегія аповесць казка
Мова твораў	нямецкая
Дэбют	Зборнік афарызмаў «Кветкавы пылок»
Подпіс
Медыяфайлы на Вікісховішчы

Біяграфія

Нарадзіўся ў 1772 годзе ў сям’і буйнога землеўладальніка. Наваліс быў рознабакова адукаваным чалавекам: у 1790 годзе ён слухаў філасофію ў Іене ў прафесара Фіхтэ, з 1791 па 1793 гады вывучаў юрыспрудэнцыю ў Лейпцыгу і Вітэнбергу, у 1797—1798 гадах вучыўся ў горнай акадэміі Фрайбургу. Дзякуючы сваім падарожжам па шматлікіх навучальных установах, ён быў знаёмы з многімі выбітнымі людзьмі свайго часу — братамі Шлегелямі, Людвігам Тыкам, Фрыдрыхам Шылерам. У 1795 годзе Наваліс пабраўся шлюбам з Сафі Кюн, у якую быў моцна закаханы. Яна рана памерла, але яе вобраз знайшоў увасабленне ва ўсіх гераінях Наваліса. З ёй звязанае ўяўленне аўтара аб узвышаным каханні і ідэальнай каханай жанчыне.

Пасля сканчэння ўніверсітэта ў 1797 годзе, Наваліс пачаў вывучаць багаслоўе, імкнучыся да спазнання свету. У адным з сваіх артыкулаў — «Хрысціянства ці Еўропа» (ён быў апублікаваны пасмяротна) — ён выказваў меркаванне, што Германія здольная рушыць наперад толькі з дапамогай сярэднявечнай каталіцкай царквы і раіў кінуць усе сілы на яе адраджэнне. Але будучы сапраўды адукаваным і разважлівым чалавекам, Наваліс разумее, што закідваць навуку і камерцыйныя адносіны нельга — без гэтага Германія ніколі не выйдзе са стану задворкаў Еўропы. І тады ён прапаноўвае кампраміс паміж царквой, гандлем і навукай. Роля арганізатара грамадскага працэсу ў разважаннях Наваліса была адведзена каталіцкай веры.

Наваліс не паспеў увасобіць у жыццё хоць якія-небудзь са сваіх прапаноў. Ён памёр ва ўзросце 29 год ад сухотаў.

Беларускія пераклады

Паасобныя вершы на беларускую мову пераклалі Алег Лойка^[5], Лявон Баршчэўскі^[6].

Зноскі

1. Краткая литературная энциклопедия — М.: Советская энциклопедия, 1962. — Т. 5.

   <a href='https://wikidata.org/wiki/Track:Q4239850'></a><a href='https://wikidata.org/wiki/Track:Q5061737'></a>
2. Novalis // ISFDB — 1995. Праверана 9 кастрычніка 2017.

   <a href='https://wikidata.org/wiki/Track:Q2629164'></a>
3. Новалис // Большая советская энциклопедия: [в 30 т.] — 3-е изд. — М.: Советская энциклопедия, 1969. Праверана 28 верасня 2015.

   <a href='https://wikidata.org/wiki/Track:Q5061737'></a><a href='https://wikidata.org/wiki/Track:Q17378135'></a>
4. Find a Grave — 1996.

   <a href='https://wikidata.org/wiki/Track:Q63056'></a>
5. Галасы з-за небакраю: анталогія паэзіі свету ў беларускіх перакладах ХХ ст. Склад. М. Скобла. — Мн.: Лімарыус 2008. — 896 с.
6. І боль, і прыгажосць…: выбраныя творы паэтаў Еўропы і Амерыкі ў перакладах Лявона Баршчэўскага. — Мінск : Зміцер Колас, 2016. — 452, [1] с. — (Бібліятэка Саюза беларускіх пісьменнікаў «Кнігарня пісьменніка»; вып. 73).