Наталля Іванаўна Чакалінская

Наталля Іванаўна Чакалінская (1897 — 1978) — беларуская вучоная-батанік, якая спецыялізавалася ў галіне дэндралогіі.

Наталля Іванаўна Чакалінская
Дата нараджэння	24 ліпеня 1897(1897-07-24)[1]
Месца нараджэння	Бабруйск, Бабруйскі павет, Мінская губерня, Расійская імперыя[1]
Дата смерці	1978[1]
Муж	Іван Казіміравіч Чакалінскі[d]
Дзеці	Наталля Іванаўна Чакалінская[d] і Галіна Іванаўна Уладамірская[d]
Род дзейнасці	дэндролаг
Месца працы	Нацыянальная акадэмія навук Беларусі Інстытут біялогіі АН БССР
Навуковая ступень	кандыдат біялагічных навук
Альма-матар	біялагічны факультэт БДУ
Прэміі

Біяграфія

Паходжанне і маладосць

Нарадзілася ў Бабруйску ў сям’і Івана Канстанцінавіча Петраеўскага, інжынера-чыгуначніка. Паколькі маці Наталлі памёрла ў часе родаў або хутка пасля іх, бацька адразу завёў іншую сям’ю, а з дачкой пазнаёміўся толькі калі ёй споўнялася каля 14 гадоў. Дзяўчынку выхавала бабуля і цётка, Наталля Канстанцінаўна Петраеўская (па мужу Ваньковіч)^[2].

Пачатковую адукацыю атрымала ў Бабруйскай гімназіі, якую скончыла з залатым медалём у 1914 годзе. Пасля гэтага скончыла 8-ы гімназічны клас, што давала права выкладання. Там яе выкладчыцай была Кацярына Васілеўна Азбукіна, сястра Мікалая Васілевіча Азбукіна, якая пазней стала жонкай акцёра Уладзіміра Іосіфавіча Уладамірскага^[2].

Пазнейшыя гады

Яшчэ да рэвалюцыі 1917 года Наталля Іванаўна патрапіла ў Мінск, дзе, верагодна, працавала ў Таварыстве дапамогі пацярпелым ад вайны ці ў іншым падобным таварыстве^[2].

Пасля рэвалюцыі ў хуткім часе Н. Чакалінская пазнаёмілася з будучым мужам Іванам Казіміравічам Чакалінскім. Сужэнцы былі блізка знаёмы з Адамам Славінскім, Стэфанам Гельтманам (з апошнім пазней сталі сватамі), некаторы час жылі ў адным доме з Якубам Коласам і Язэпам Лёсікам (гэтыя падзеі Я. Колас апісваў у апавяданні «У двары пана Тарбэцкага»)^[2].

З сярэдзіны 1930-х гадоў сям’я пацярпела ад даносаў з-за сувязей з тымі, хто быў прызнаны ворагамі народу. Наталлі Іванаўне было забаронена працаваць у межах Мінску. Яна працавала ў вячэрняй школе ў Шчомысліцы. У 1939 годзе дзякуючы ведам польскай і іншых замежных моў разбірала Нясвіжскую бібліятэку Радзівілаў^[2].

Пасля вайны Н. Чакалінская вярнулася на працу ў Акадэмію навук, працавала ў Інстытуце біялогіі пад кіраўніцтвам М. Д. Несцяровіча^[2].

Сям’я

• муж — Іван Казіміравіч Чакалінскі^[2]
  • сын Багдан (1921 — 29.1.1942) — загінуў падчас ВАВ^[3]
  • дачка Галіна (1922—2002) — актрыса і асістэнт рэжысёра Купалаўскага тэатра, жонка акцёра Барыса Уладамірскага  (руск.)^[4]
  • дачка Ірма-Мая (1925-) — беларускі біяхімік, батанік, кандыдат біялагічных навук, спецыяліст у фізіялогіі раслін^[5]
  • дачка Юлія (1927—2002) — беларускі фізік, кандыдат фізіка-матэматычных навук, спецыяліст у галіне фізічнай электронікі^[6]
  • дачка Наталля (1929—2008) — батанік, фітапатолаг, жонка Віктара Сцяпанавіча Гельтмана

Навуковая дзейнасць

У 1930-я гады, ужо маючы пяцёра дзяцей, скончыла біялагічны факультэт БДУ. Працавала ў новаствораным Батанічным садзе АН БССР.

У 1948-66 гадах у Інстытуце біялогіі.

Узнагароды

За цыкл прац у складзе калектыву Інстытута эксперыментальнай батанікі імя В. Ф. Купрэвіча, Н. Чакалінская атрымала Дзяржаўную прэмію БССР, пры гэтым яна адзіная была сярод атрымаўшых без навуковай ступені.

У культуры

І Інцы, і Юльцы, Натальцы, Ганульцы — Ну, словам, дзяўчатам І хлопцам, Тым хватам. —Якуб Колас. «Міхасёвы прыгоды»

Якуб Колас прысвяціў некалькі вершаў Н. Чакалінскай^[7]. У «Міхасёвых прыгодах» пералічаны дочкі Н. Чакалінскай, толькі Ірма стала Інкай^[2].