Ордэн Святога Аляксандра

Ордэн Святога Аляксандра (балг.: Орден «Свети Александър». ) — дзяржаўная ўзнагарода Княства, а з 1908 года — Царства Балгарыі.

Ордэн Святога Аляксандра
Орден «Свети Александър»
Арыгінальная назва	Орден «Свети Александър»
Краіна	Балгарыя
Тып	ордэн
Каму ўручаецца	вайсковым і грамадзянскім асобам, манархам і дзяржаўным дзеячам іншых краін
Падставы ўзнагароджання	за паказаную храбрасць, за дзяржаўныя заслугі, а таксама ў знак асабістага блаславення князя, а пазней цара Балгарыі.
Дата заснавання	25 снежня 1881 года[1]
Статус	не ўручаецца
Чарговасць узнагарод
Старэйшая	Ордэн «За храбрасць»
Малодшая	Ордэн «За грамадзянскія заслугі» Ордэн «За вайсковыя заслугі»
Медыяфайлы на Вікісховішчы

Гісторыя

Ордэн быў заснаваны наказам князя Аляксандра Батэнберга ад 25 снежня 1881 (6 студзеня 1882) года і названы ў гонар яго нябеснага заступніка. Прызначаўся для ўзнагароджвання вайсковых і цывільных асоб за паказаную храбрасць, за дзяржаўныя заслугі, а таксама ў знак асабістага блаславення князя, а пазней цара Балгарыі.

Пасля адмены манархіі ў Балгарыі ў 1946 годзе ордэн працягваў існаваць, аднак быў канчаткова скасаваны ў 1948 годзе новым камуністычным урадам Балгарыі разам з іншымі царскімі ўзнагародамі і з тых сітавін больш не аднаўляўся.

Палажэнне аб ўзнагародзе

Ордэн прызначаецца для ўзнагароджвання вайсковых і грамадзянскіх асоб за выяўленую адвагу, за дзяржаўныя заслугі, а таксама ў знак асабістае Божае ласкі князя^[2] Балгарыі, які з'яўляецца магістрам ордэна Святога Аляксандра.

Апісанне

Першапачаткова ордэн Святога Аляксандра меў пяць асноўных ступеней і адну спецыяльную ступень — ланцуг ордэна Святога Аляксандра:

• Ланцуг ордэна Святога Аляксандра;
• I-я ступень ордэна Святога Аляксандра;
• II-я ступень ордэна Святога Аляксандра;
• III-я ступень ордэна Святога Аляксандра;
• IV-я ступень ордэна Святога Аляксандра;
• V-я ступень ордэна Святога Аляксандра.

У далейшым з'явіліся шостая ступень і Вялікі крыж, а Ланцуг ордэна Святога Аляксандра раздзялілася на Вялікі і Малы ланцуг. Да 1946 года ступені і адрозненні ордэна Святога Аляксандра выглядалі наступным чынам:

• Вялікі ланцуг ордэна Святога Аляксандра (балг.: Голямо огърлие на ордена);
• Малая ланцуг ордэна Святога Аляксандра (балг.: Малко огърлие на ордена);
• Великий крыж ордэна Святога Аляксандра (балг.: Велик кръст на ордена);
• Вялікі крыж ордэна Святога Аляксандра (балг.: Голям кръст);
• Вялікі афіцэрскі крыж Святога Аляксандра (балг.: Голям офицерски кръст);
• Командорский крыж ордэна Святога Аляксандра (балг.: Командирски кръст);
• Афіцэрскі крыж ордэна Святога Аляксандра (балг.: Офицерски кръст);
• Рыцарскі крыж ордэна Святога Аляксандра (балг.: Кавалерски кръст);
• Сярэбраны крыж ордэна Святога Аляксандра (балг.: Сребърен кръст).

Ордэн Святога Аляксандра меў знак ордэна, ланцуг ордэна і зорку ордэна. Пяць старэйшых ступеней мелі знак ордэна і зорку ордэна; чатыры малодшыя — толькі знак ордэна. Дзве найвышэйшыя ступені ордэна Святога Аляксандра мелі спецыяльнае адрозненне — ланцуг ордэна Святога Аляксандра.

Вялікі ланцуг ордэна Святога Аляксандра прызначаўся толькі для манарха, як Магістра ордэна Святога Аляксандра, і яго сыноў. Усяго было уручана пяць Вялікіх ланцугоў ордэна Святога Аляксандра. Малы ланцуг ордэна Святога Аляксандра ўручаўся замежным манархам і кіраўнікам дзяржаў. Вялікія крыжы дараваліся міністрам, дзяржаўным і вайсковым дзеячам найвышэйшага рангу. Другая ступень даравалася генералам, урадавым чыноўнікам і вышэйшаму духавенству, трэцяя — палкоўнікам, чацвёртая — старэйшым афіцэрам. Пятая ступень даравалася малодшым афіцэрам, шостая — унтэр-афіцэрам і жаўнерам, чыноўнікам найніжэйшага рангу.^[3]

Знакі ордэна Святога Аляксандра ўсіх ступеней маюць тры віды:

• Ордэн Святога Аляксандра, без мячоў;

для цывільных асоб,

• Ордэн Святога Аляксандра, з мячамі над крыжам;

для вайсковых асоб, за заслугі ў мірны час,

• Ордэн Святога Аляксандра, з мячамі між бакоў крыжа.

для вайсковых асоб, за заслугі ў вайсковы час.

Зорка ордэна Святога Аляксандра васьміканцовая, срэбнага колеру, у цэнтры мае круглы медальён, пакрыты чырвонай эмаллю, з надпісам славянскай вяззю залатымі літарамі: «СВ АЛЕКСАНДРЪ». Медальён абкружаны шырокім колам белай эмалі, з надпісам уверсе залатымі літарамі: «СЪ НАМІ БОГЪ», і двума залатымі лаўровымі галінамі ўнізе.

Ордэнская стужка ордэна Святога Аляксандра — чырвоная, муаравая.

Знакі ордэна

Ордэн Святога Аляксандра
Вялікі ланцуг	Малы ланцуг	Вялікі крыж	I-я ступень (Вялікі крыж)	II-я ступень (Вялікі афіцэрскі крыж)
III-я ступень (Камандорскі крыж)	IV-ступень (Афіцэрскі крыж)	V-я ступень (Рыцарскі крыж)	VI-я ступень (Срэбны крыж)

Зноскі

1. Денков В. (2001) Български ордени и медали, София: Кибела.
2. Княства Балгарыя было абвешчанае незалежным царствам 22 верасня 1908 года. Да таго часу, Балгарыя з'яўлялася васальным ад Асманскай Імперыі княствам.
3. Орден святого Александра (нявызн.). Архівавана з першакрыніцы 20 красавіка 2014. Праверана 12 мая 2014.