Павел Дыякан

Па́вел Дыякан (лац.: Paulus Diaconus ці Варнефрыд; каля 720, Чывідале — каля 799, Монтэкасіна) — бенедыкцінскі манах, царкоўны пісьменнік (гісторык, агіёграф, паэт, лінгвіст) эпохі Каралінгаў.

Павел Дыякан
Род дзейнасці	гісторык, паэт, хрысціянскі манах, пісьменнік
Дата нараджэння	каля 720[1][2][…]
Месца нараджэння	Чывідале-дэль-Фрыулі, regional decentralization entity of Udine[d], Фрыулі-Венецыя-Джулія, Італія
Дата смерці	каля 799[2][3][…]
Месца смерці	Монтэкасіна[d], Касіна[d], Папская вобласць
Грамадзянства	Лангабардскае каралеўства[d]
Веравызнанне	Каталіцкая Царква
Медыяфайлы на Вікісховішчы

У Вікіпедыі ёсць артыкулы пра іншых людзей з імем Павел.

Біяграфія

Паходзіў з знатнай лангабардскай сям'і з Фрыуля. Стаяў вельмі блізка да лангабардскага караля Ратхіса, пры двары якога ў Павіі атрымаў цудоўную адукацыю. У далейшым быў прыдворным пісьменнікам караля Дэзідэрыя і настаўнікам яго дачкі, па просьбе якой напісаў у 768-69 гг. «Рымскую гісторыю» (Historia Romana) — сачыненне кампілятыўнага характару, якое працягвала ў хрысціянскім духу «Брэвіярый» Флавія Еўтропія да Юстыніяна.

Пасля прыгнечання фрыульскага паўстання лангабардаў у 776 годзе, калі Карл Вялікі за ўдзел у паўстанні павёз у Галію ў якасці закладніка брата Паўла Арыхіса, Павел сышоў у Монтэкасінскі кляштар. У 782 годзе, падчас знаходжання Карла ў Італіі, Павел звярнуўся да яго з просьбай у форме элегіі аб вызваленні брата. Карл зацікавіўся Паўлам, ужо тады якія заваявалі рэпутацыю найадукаванейшага чалавека, пісьменніка і паэта, і запрасіў яго ў Галію, дзе той неўзабаве стаў адным з найбольш аўтарытэтных членаў «прыдворнай акадэміі» імператара. У 787 годзе атрымаў магчымасць вярнуцца ў Монтэкасіна, дзе заняўся працай па гісторыі лангабардскага каралеўства, якое загінула ў 774 годзе.

Галоўнай працай Паўла Дыякана лічыцца «Гісторыя лангабардаў» (Historia Langobardorum, да 796; 1-е выданне — Парыж, 1514) у шасці частках. У ім Павел выводзіць гісторыю свайго народа са Скандынавіі, а сканчае смерцю караля Ліўтпранда ў 744. «Гісторыя лангабардаў» атрымала шырокае распаўсюджанне ў сярэдневяковай Еўропе (захавалася каля 200 спісаў), галоўным чынам, дзякуючы добраму літаратурнаму стылю яе аўтара, пры тым што (з пункту гледжання сучаснай гістарыяграфіі) яна змяшчае шматлікія ўнутраныя супярэчнасці і фактычныя памылкі.

Паміж 770 і 780 гг. напісаў жыціе Грыгорыя Вялікага, якое лічыцца гістарычна першым жыціем гэтага папы.

Паўлу Дыякану прыпісваецца гімн Іаану Хрысціцелю «Ut queant laxis», пачатковыя строфы якога ў XI ст. выкарыстоўваў у развучванні пеўчымі незнаёмых распеваў (методыка сальмізацыі) Гвіда Арэцінскі. Аўтар многіх эпітафій для членаў каралінгскага двара і іншых вершаў.

Паўлу Дыякану таксама належаць:

• «Дзеянні мецкіх біскупаў» (Gesta episcoporum Mettensium, каля 784)
• Каментарый да граматыкі Доната (Ars Donati, каля 782, па замове Карла Вялікага)
• Падручнік лацінскай мовы — кампіляцыя працы Пампея Феста «Пра значэнне слоў» (De verborum significatu, каля 790)
• Гаміліярый (зборнік з 244 пропаведзяў айцоў царквы, па заданні Карла Вялікага)

Зноскі

1. Capo L. PAOLO Diacono // Dizionario Biografico degli Italiani — 2014. — Vol. 81. Праверана 9 кастрычніка 2017.

   <a href='https://wikidata.org/wiki/Track:Q1128537'></a>
2. Paul, the Deacon // hymnary.org — Calvin Theological Seminary, Christian Classics Ethereal Library. Праверана 9 кастрычніка 2017.

   <a href='https://wikidata.org/wiki/Track:Q1079189'></a><a href='https://wikidata.org/wiki/Track:Q5024513'></a><a href='https://wikidata.org/wiki/Track:Q18206550'></a>
3. Paulus Diaconus // Catalogue of the Library of the Pontifical University of Saint Thomas Aquinas

   <a href='https://wikidata.org/wiki/Track:Q96071920'></a>