Падзор (тэкстыль)

У паняцця ёсць і іншыя значэнні, гл. Падзор.

Падзор, або падузорнік — у дэкаратыўна-прыкладным мастацтве паласа тканіны з вышыўкай або карункамі, якая прышываецца да аднаго з доўгіх краёў прасціны, так што пры засланай пасцелі падзор застаецца адкрытым і звісае над падлогай. У некаторых мясцовасцях падзоры былі асобным прадметам тэкстылю і не прышываліся да прасціны, а закладаліся пад яе. Таксама словам падзор называлі карункі, якімі абшываецца край прасціны, пакрывала і інш.

Падузорнік з карункамі выглядвае з-пад рознакаляровага пакрывала

Спалучэнне посцілак  (англ.) і падузорнікаў на ложках у Літве

Апісанне

Падузорнік традыцыйна прадстаўляў сабой тканую паласу ільняной тканіны, пазней пачалі рабіць і з баваўняных тканін. Аздабляўся карункамі, вышыўкай, мярэжкай і гэтак далей.

Выкарыстанне

Падзор служыць для таго, каб схаваць прастору пад ложкам. У сялянскай хаце ложак даводзілася ставіць на высокіх ножках, бо знізу з падлогі ідзе холад. Натуральна, што такая вялікая прастора чымсьці займалася: вялікімі куфрамі, кошыкамі і іншымі рэчывамі. І падузорнік, з аднаго боку, закрываў гэтыя ўсе гаспадарчыя прыналежнасці, а з другога боку — ён заўсёды быў пакрыты заклінальнай вышыўкай^[1].

Іншыя тэкстыльныя падзоры

Падзоры на паліцах у Этнаграфічным музеі  (руск.) ў Бялградзе.

Таксама падзорам называліся палоскі тканіны з упрыгожаным звесам, якімі ўпрыгожвалі паліцы. Тут відавочная сувязь з архітэктурнымі падзорамі, з якімі тэкстыльныя падзоры існавалі ў адной культурнай прасторы.

Зноскі

1. Чериковщины, Вестник. «Кветкавы карагод» Віталіны Батвінковай (руск.)  (нявызн.) ?(недаступная спасылка). cherikovnews.by (18 лістапада 2020). Архівавана з першакрыніцы 8 сакавіка 2023. Праверана 15 красавіка 2024.