Пенсільванія

Пенсільванія (англ.: Commonwealth of Pennsylvania) — садружнасць на паўночным захадзе ЗША, мае правы штата ЗША. Сталіца — горад Гарысберг.

Пенсільванія
англ.: Commonwealth of Pennsylvania
Герб Сцяг
Краіна	ЗША[1]
Гімн	Pennsylvania[d]
Уваходзіць у	ЗША
Адміністрацыйны цэнтр	Гарысберг[2]
Дата ўтварэння	12 снежня 1787
Кіраўнік	Джошуа Шапіра[d]
Насельніцтва	▲13 002 700 чал. (1 красавіка 2020)[3]
Плошча	119 283 км²
Вышыня над узроўнем мора	335 м
Часавы пояс	EDT[d], UTC-5 і зона Амерыка/Нью-Ёрк[d]
Код ISO 3166-2	US-PA
Афіцыйны сайт (англ.)
Медыяфайлы на Вікісховішчы

Гісторыя

Першымі еўрапейскімі пасяленцамі на тэрыторыі сучаснай Пенсільваніі былі шведы і галандцы. У 1681 англійскі кароль Карл II перадаў маладому англійскаму квакеру Уільяму Пэну вялікую тэрыторыю да захаду ад ракі Дэлавэр. У 1682 Пэн заснаваў калонію-сховішча для пратэстантаў «Таварыствы сяброў» (афіцыйная назва квакераў) і іншых гнаных за веру. У гонар бацькі Пэна, адмірала каралеўскага флота, калонія была названая Пенсільваніяй. Пенсільванія — на латыні Penn Silvania — Лясістая зямля Пэна.

Тады ж Уільям Пэн, які вызнаваў ідэю братэрскай любові паміж аднаверцамі, заснаваў горад, якому прыдумаў назву Філадэльфія, што на старажытнагрэчаскай азначае Горад братэрскай любові.

Паўстагодззе эксперымент працякаў паспяхова, аднак затым у выніку сутычак з індзейцамі загінула шмат асаднікаў ірландскага і нямецкага паходжання. Квакеры (у адрозненне ад пурытан у Новай Англіі) адмовіліся супрацьпаставіць індзейцам сілу, бо не маглі паступіцца сваімі маральнымі прынцыпамі — непрыманнем войнаў і гвалту, рэлігійнай памяркоўнасцю — і змушаныя былі сысці з палітычнай сцэны калоніі.

У 1751 у Пенсільваніі быў адчынены першы на тэрыторыі брытанскіх калоній шпіталь, а таксама заснаваны першы ўніверсітэт — Універсітэт Пенсільваніі. У 1790 годзе Пенсільванія першай сярод паўночнаамерыканскіх штатаў прыняла закон аб вызваленні рабоў.

Пенсільванія актыўна ўдзельнічала ў вайне за незалежнасць. У 1776 годзе была прынятая Канстытуцыя Садружнасці Пенсільванія (афіцыйная назва штата). Тады ж ў Філадэльфіі Другім кантынентальным кангрэсам абвешчаная Дэкларацыя незалежнасці і Пенсільванія, нараўне з дванаццаццю іншымі былымі паўночнаамерыканскімі калоніямі Вялікабрытаніі, утварыла Злучаныя Штаты Амерыкі.

Судовая сістэма

Усе суды Пенсільваніі з’яўляюцца часткай адзінай судовай сістэмы. У ёй ёсць тры асноўныя ўзроўні: малыя суды, суды агульнай юрысдыкцыі і прамежкавыя апеляцыйныя суды штата, якія называюцца судом Садружнасці і Вышэйшым судом. Вярхоўны суд Пенсільваніі валодае адміністрацыйнай уладай над усёй судовай сістэмай.^[4]

Судовая сістэма штата ў 2018 годзе атрымала з дзяржаўнага бюджэту 414 309 000 $, што склала 0,5 % ад агульнага бюджэту штата. Пры гэтым судовая сістэма збірае значна больш штрафаў і збораў. Гэтыя грошы размяркоўваюцца паміж органамі ўлады штата і мясцовага самакіравання, уключаючы органы кіравання аэрапортамі і паркоўкамі, а таксама праграмамі падтрымкі ахвяраў.^[5]

Вядомыя асобы

• Мэцью Фокс
• Гертруда Стайн
• Том Рыген
• Роберт Фултан
• Мэры Касат
• Джон Слоан
• Марта Грэм (1894—1991) — амерыканская танцоўшчыца, стваральніца амерыканскага танца мадэрн

Зноскі

1. archINFORM — 1994. Праверана 6 жніўня 2018.

   <a href='https://wikidata.org/wiki/Track:Q265049'></a>
2. https://www.britannica.com/place/Harrisburg-Pennsylvania Праверана 14 мая 2025.
3. 2020 United States Census / пад рэд. Бюро перапісу насельніцтва ЗША Праверана 20 сакавіка 2022.

   <a href='https://wikidata.org/wiki/Track:Q637413'></a><a href='https://wikidata.org/wiki/Track:Q23766566'></a>
4. https://pennsylvania.courtrecords.org/criminal-court-records/ Архівавана 26 кастрычніка 2020.
5. http://www.pacourts.us/courts/