Платон Аляксеевіч Аюнскі

Платон Аляксеевіч Сляпцоў (11 лістапада 1893, 3-ці Жулейскі наслег, Батурускі (цяпер Татцінскі) улус, Якуцкая акруга, Якуцкая вобласць, Расійская імперыя — 31 кастрычніка 1939, турма, Якуцк, ЯАССР; Псеўданімы: Аюнскі (Шаманскі) ад якуцк. айуун — шаман) — якуцкі савецкі празаік , паэт , перакладчык, драматург і грамадскі дзеяч, адзін з заснавальнікаў якуцкай савецкай літаратуры.

Платон Аюнскі
якуцк.: Былатыан Ойуунускай
Асабістыя звесткі
Імя пры нараджэнні	Платон Аляксеевіч Сляпцоў
Дата нараджэння	10 лістапада 1893(1893-11-10) ці 29 кастрычніка (10 лістапада) 1893[1]
Месца нараджэння	Батурускі ўлус[d], Якуцкая акруга[d], Якуцкая вобласць, Расійская імперыя
Дата смерці	31 кастрычніка 1939(1939-10-31)[1]
Месца смерці	Якуцк, Якуцкая АССР, РСФСР, СССР
Грамадзянства	Расійская імперыя  СССР
Дзеці	Sardana Oyunskaya[d]
Альма-матар	Томскі дзяржаўны педагагічны ўніверсітэт[d]
Прафесійная дзейнасць
Род дзейнасці	паэт, перакладчык, драматург, грамадскі дзеяч, філолаг, палітык
Мова твораў	якуцкая мова
Грамадская дзейнасць
Партыя	КПСС
Член у	Саюз пісьменнікаў СССР
Медыяфайлы на Вікісховішчы

У Вікіпедыі ёсць артыкулы пра іншых людзей з прозвішчам Сляпцоў.

У 1928—1931 гадах наркам асветы і аховы здароўя Якуціі, з 1935 года дырэктар НДІ мовы і культуры. Рэпрэсіраваны.

Творчасць

Адзін з пачынальнікаў якуцкай літаратуры; прадстаўнік рамантычнага кірунку. Аўтар драматычнай паэмы «Чырвоны шаман» (1918), п’ес «Бальшавік» (ласт. 1926), «Туйаарыма-Куо» (паст. 1928), аповесці «Выхад з твані» (1936), вершаў, апавяданняў; навуковых прац «Якуцкая казка (аланхо), яе сюжэт і змест» (1927), «Пра тэорыю якуцкага вершаскладання» (1928), «Якуцкая мова і шляхі яе развіцця» (1935) і інш.

Памяць аб Аюнскім

• Якуцкі акадэмічны драматычны тэатр імя П. А. Аюнскага, які знаходзіцца на плошчы Арджанікідзэ, ля тэатру помнік Аюнскаму.
• Літаратурны музей імя П. А. Аюнскага.
• Вуліца П. А. Аюнскага ў Якуцку.

У 1966 годзе заснавана Дзяржаўная прэмія імя П. А. Аюнскага, якая прысуджаецца за лепшыя творы літаратуры, мастацтва і архітэктуры.

Беларускія пераклады

На беларускую мову вершы Аюнскага (Бацькава блаславенне; Жаваранак апяяў; Песьня сініцы) перакладаў Артур Вольскі^[2].

Бібліяграфія

• Айымньылар: 7 томнаах. — Дьокуускай: Кинигэ изд-вота, 1958—1962.
  • Т. 1. Ырыа-хоһоон. — 224 с.
  • Т. 2. Кэпсээннэр. — 211 с.
  • Т. 3. Пьесалар. — 280 с.
  • Т. 4. Дьулуруйар Ньургун Боотур: Олоҥхо. 1, 2, 3-с ырыалара. −315 с.
  • Т. 5. Эмиэ. 4, 5 ырыалара. — 288 с.
  • Т. 6. Эмиэ. 7, 9 ырыалара. — 312 с.
  • Т. 7. Ахтыылар, этиилэр, ыстатыйалар, кэпсээннэр. — 224 с.
• Талыллыбыт айымньылар: Икки томнаах. — Дьокуускай: Кинигэ изд-вота, 1975.
  • Т. 1. Хоһооннор. Поэмалар. Тылбаастар. Драматическай айымньылар. — 440 с.
  • Т. 2. Кэпсээннэр, сэһэннэр, ахтыылар. Ыстатыйалар. Этиилэр. −432 с.
• Талыллыбыт айымньылар: 3 томнаах. — Дьокуускай: Кинигэ изд-вота. — 1992. — 1993.
  • Т. 1. Хоһооннор, тылбаастар, драмалар, поэмалар. — 335 с.
  • Т. 2. Кэпсээннэр, сэһэннэр, пьесалар. Ахтыы. — 448 с
  • Т. 3. Якутский язык и пути его развития. — 480 с.
• Ырыа-хоһоон. — Дьокуускай: НКП изд-вота, 1923. — 26 с
• Кыһыл ойуун: 4 оонньуулаах олоҥхо-тойук. — Дьокуускай: Саха кэскилэ, 1925. — 45 с
• Ырыа-хоһоон, кэпсээн. — Дьокуускай: Ленинец, 1925. — 56 с
• Ырыа-хоһоон. — Дьокуускай: Кинигэ изд-вота, 1927. — 65 с.
• Бассабыык: Драма. — Дьокуускай: Кинигэ изд-вота, 1928. — 96 с
• Дьулуруйар Ньургун Боотур: Олоҥхо. — Дьокуускай: Кинигэ изд-вота, 1930. — 84 с
• Религия үөскээбитэ: Айыы-таҥара, иччи-айыы, удаҕан-ойуун. -Дьокуускай: Саха Гос кинигэтин бэчээтэ, 1930. — 27 с.
• Туналҕаннаах ньуурдаах Туйаарыма Куо: Үс оонньуулаах олоҥхо. (Норуот олоҥхотуттан). — Дьокуус-кай: Саха Гос. кинигэтин бэчээтэ, 1930. — 92 с.
• Ырыа-хоһоон. — Дьокуускай: Кинигэ изд-вота, 1930. — 25 с.
• Ньургун Боотур: Олоҥхо. 2, 3-с ырыалара. — Дьокуускай: Кинигэ изд-вота, 1931. — 286 с.
• Ырыа, хоһоон кинигэтэ. — Дьокуускай: Кинигэ изд-вота, 1934. −72 с.
• Дьэбэрэттэн тахсыы: Кэпсээн -М.: Учпедгиз, 1936. — 43 с.
• Хоһооннор. — М.: Учпедгиз, 1936. — 56 с.
• Көҥүл ырыата / Хомуйан оҥордо С. Ойунская. — Дьокуускай: Кинигэ изд-вота, 1968. — 440 с.
• Өрүөл кэриэһэ: (Кыра саастаах оҕолорго хоһооннор). — Дьокуускай: Кинигэ изд-вота, 1972. — 16 с.
• Дьэбэрэттэн тахсыы: Сэһэн. Улахан уонна орто саастаах оскуола оҕолоругар. — Дьокуускай: Кини-гэ изд-вота, 1978. — 40 с.
• Харачаас: Кыра саастаах оҕолорго. — Дьокуускай: Кинигэ изд-вота, 1978. — 16 с.
• Кэлэр кэскил ырыата: Хоһооннор / Хомуйан оҥордо Н. Е. Виноку-рова. — Дьокуускай: Кинигэ изд-вота, 1983. — 128 с. — Сахалыы уонна нууччалыы тылынан.
• Көҥүл ырыата: Ырыалар, хоһооннор, кэпсээннэр, ахтыылар: Орто уонна улахан саастаах оскуола оҕолоругар / Хомуйан оҥордо А. Е. За-харова. — Дьокуускай: Кинигэ изд-вота, 1988. — 136 с.
• Уруйа улааттын: Ырыанньык / Муз. ред. З. К. Степанов. Нотатын оҥордо Н. П. Стручков. — Дьокуускай: Ситим, 1993. — 47 с.
• Дьулуруйар Ньургун Боотур: П. А. Ойуунускай олоҥхотун оҕолор-го ааьар кинигэ / Саха Респ. үөрэ-5ин мин-вота. Н. В. Антонов оҥордо. — Дьокуускай, 1993. — 92 с; Пер. на эвен. мову. Д. В. Крывашапкін. — Якуцк, Бічык, 1996. — 296 с. — эвен. мова.

Гл. таксама

• Максім Кіравіч Амосаў
• Гаўрыіл Васільевіч Ксенафонтаў
• Інстытут гуманітарных даследаванняў і праблем малалікіх народаў Поўначы СА РАН

Зноскі

1. Историческая энциклопедия Сибири / под ред. В. А. Ламин — Новосибирск: 2009. — ISBN 5-8402-0230-4

   <a href='https://wikidata.org/wiki/Track:Q4253570'></a><a href='https://wikidata.org/wiki/Track:Q883'></a><a href='https://wikidata.org/wiki/Track:Q113559915'></a>
2. Братэрства 84. — Мн. 1984. С. 214—217.