Сасудзісты пучок

Сасудзісты пучок — асноўны элемент праводзячай сістэмы раслін; складаецца з ксілемы і флаэмы (у выпадку адкрытых праводзячых пучкоў маецца яшчэ і камбій)^[1].

Праводзячы пучок злакаў на прыкладзе кукурузы. 1 — міжпучковая парэнхіма; 2 — механічная абкладка праводзячых пучкоў (склеранхіма); 3 — протафлаэма; 4 — суправаджалыя клеткі метафлаэмы; 5 — сітападобныя трубкі метафлаэмы; 6 — сасуды метаксілемы; 7 — сасуд протаксілемы; 8 — ваданосны канал

Сустракаюцца таксама няпоўныя праводзячыя пучкі, якія складаюцца толькі з ксілемы або толькі з флаэмы. Апроч праводзячых элементаў, няпоўныя праводзячыя пучкі могуць уключаць парэнхімныя клеткі^[2].

Развіццё

Сасудзісты пучок развіваецца з пракамбію. Спачатку ён складаецца з толькі з першасных праводзячых тканак: протафлаэмы, якая дыферэнцыюецца самай першай, і протаксілемы, якая ўтвараецца пазней. У далейшым іх змяняюць метаксілема і метафлаэма^[1].

У сцеблах двухдольных яшчэ да заканчэння дыферэнцыяцыі першасных праводзячых тканак з клетак пракамбію, размешчаных у сярэдняй частцы, вылучаюцца клеткі камбію. У гэтым выпадку гавораць, што праводзячы пучок становіцца адкрытым. Камбій дае пачатак другаснай ксілеме і флаэме^[1].

Тыпы праводзячых пучкоў

		Абазначэнні:   ксілема   флаэма   камбій
Пучкі: A. канцэнтрычны амфікрыбральны; B. канцэнтрычны амфівазальны; C. складаны радыяльны; D. калатэральны закрыты; E. калатэральны адкрыты; F. бікалатэральны.

Паводле ўзаемнага размяшчэння ксілемы і флаэмы, а таксама наяўнасці і адсутнасці камбію^[1] вылучаюць наступныя тыпы праводзячых пучкоў:

• калатэральныя^[3] праводзячыя пучкі — пучкі, у якіх флаэма размешчана звонку ад ксілемы^[4]. Могуць быць адкрытымі (з камбіем) і закрытымі (без камбію)^[5]. Закрытыя пучкі характэрны для аднадольных, пазбаўленых камбію.
• бікалатэральныя праводзячыя пучкі — пучкі, у якім флаэма прылягае да ксілемы звонку і знутры. Паміж вонкавай флаэмай і ксілемай знаходзіцца камбій, гэта значыць бікалатэральны пучок — адкрыты^[6]. Уласцівыя для некаторых двухдольных, напрыклад, гарбузовых^[3].
• радыяльныя праводзячыя пучкі характэрны для каранёў. У іх экзархныя першасныя ксілема і флаэма размяшчаюцца з чаргаваннем радыяльных цяжоў. Колькасць цяжоў ксілемы заўсёды роўная колькасці цяжоў флаэмы^[7]. Паводле колькасці цяжоў ксілемы (а значыць, і флаэмы) вылучаюць:
  • манархныя радыяльныя праводзячыя пучкі з 1 цяжам ксілемы і 1 цяжам флаэмы^[7]. Сустракаюцца вельмі рэдка, характэрны для некаторых відаў папараці вужоўніку^[8].
  • дыархныя — 2 цяжы ксілемы і 2 цяжы флаэмы^[7]. Найбольш распаўсюджаны тып радыяльных праводзячых пучкоў^[8].
  • тры-, тэтра-, пентархныя — з 3, 4, 5 адпаведна цяжамі ксілемы і флаэмы^[7].
  • паліархныя — з вялікай колькасцю цяжоў ксілемы і флаэмы; характэрны для аднадольных^[7].
• канцэнтрычныя праводзячыя пучкі — адна з тканак (ксілема або флаэма) акружае іншую^[3]. Адрозніваюць:
  • амфівазальныя канцэнтрычныя праводзячыя пучкі — ксілема акружае флаэму. Маюцца ў некаторых аднадольных, напрыклад, драцэн^[3].
  • амфікрыбральныя — ксілема акружана флаэмай. Характэрны для папарацей^[3].