Свята-Петра-Паўлаўская царква (Бяроза)

Свята-Петра-Паўлаўская царква — праваслаўны храм у імя святых апосталаў Пятра і Паўла ў горадзе Бярозе. Помнік архітэктуры другой паловы XVIII—XIX стагоддзяў.

Славутасць
Свята-Петра-Паўлаўская царква
52°32′10,3″ пн. ш. 24°58′40,97″ у. д.HGЯO
Краіна	Беларусь
Горад	Бяроза
Канфесія	Беларуская праваслаўная царква
Епархія	Брэсцкая і Кобрынская
Благачынне	Бярозаўскае
Архітэктурны стыль	рэтраспектыўна-рускі
Дата пабудовы	1772 год
Матэрыял	цэгла
Стан	дзейнічае
Медыяфайлы на Вікісховішчы

У паняцця ёсць і іншыя значэнні, гл. Свята-Петра-Паўлаўская царква.

Гісторыя

Пабудавана ў 1772 годзе з цэглы намаганнямі святара Данілы Сушынскага^[1].

Царква ў 1915 годзе

Храм быў рэканструяваны ў 1864 годзе па праекце інжынера Леанарда Кржыжаноўскага на ўрадавыя сродкі з капіталу, «всемилостивейше дарованного на возобновление православных храмов в Белорусских губерниях»^[2].

У 1872 годзе архітэктар Якаў Фардон склаў праект званіцы і каштарыс на яе абліцоўку^[3]. Пасля гэтага царква займела рысы архітэктуры рэтраспектыўна-рускага стылю.

Істотна перабудавана ў 2003 годзе з паводле праекта, распрацаванага архітэктарам Леанідам Макарэвічам у 1998 годзе. Пры храме створана сястрыцтва ў гонар святой роўнаапостальнай Марыі Магдаліны.

Архітэктура

Свята-Петра-Паўлаўская царква

У выніку перабудовы напярэдадні Першай сусветнай вайны будынак набыў традыцыйную чатырохчасткавую кампазіцію: трох’ярусная званіца, трапезная, асноўны аб’ём і апсіда з рызніцамі. У аб’ёмна-прасторавай кампазіцыі аднанефнага бесслуповага храму дамінуе званіца. Будынак мае рысы класіцызму (трохвугольны прафіляваны франтон, падвоеныя пілястры тасканскага ордара, руставаныя ліштвы паўцыркульных акон) і рэтраспектыўна-рускага стылю (несапраўдныя закамары, шатровы дах званіцы, канструкцыйная схема васьмярык на чацверыку галоўнага барабану і інш.). Існуючы манументальны храм уражлівай архітэктуры, трактаванай у традыцыях старажытнарускага царкаўнага храмабудаўніцтва. Асноўная архітэктурная тэма — вертыкальна цягнутыя арачныя і кілепадобныя праслы-закамары і аконныя праёмы, цыбулепадобнае шматкупалле. У прасторавай кампазіцыі пануе вертыкальна імклівая і прапарцыянальна зграбная 3-ярусная чацверыковая званіца, завершаная макаўкай на вытанчанай шыі. Далучаны да званіцы праз нізкую трапезную кубападобны аб’ём малітоўнай залы завершаны шчыльна згрупаваным 5-купаллем, якое ўзбагачаюць макаўкі прыдзелаў і прытвора.

Інтэр’ер

Меўся драўляны разны іканастас, скампанаваны з карынфскіх калонак, прафіляваных карнізаў і раскраповак, ажурная разьба царскіх варот акаймоўвала абразы. У інтэр'еры мастацкую каштоўнасць уяўлялі абразы 18 — 19 ст. на дошках «Пакроў Маці Божай» (перададзены ў Музей старажытнабеларускай культуры ІМЭФ НАН Рэспублікі Беларусь), «Маці Божая з дзіцем Хрыстом і Іаанам» (дошка, бронзавая пасярэбраная рыза, прывезена з палаца ў в. Здзітава, датавана 1800), «Успенне Маці Божай» (палатно, алей). Меліся пісаныя алеем на палатне абразы, стылістычна звязаныя з рускім акадэмічным жывапісам другой паловы 19 ст. — «Узнясенне», «Воін з кап’ём». Пэўную цікавасць уяўлялі абразы 19 ст. «Афанасій Філіповіч» і «Віленскія мучанікі». Мелася ілюстраванае Евангелле канца 18 стагоддзя.

Зноскі

1. Гродненский православно-церковный календарь. Православие в Брестско-Гродненской земле в конце XIX века. Том I, 1899. — С. 92
2. Праваслаўныя храмы Беларусі / А. М. Кулагін, З. Э. Герасімовіч, У. П. Свентахоўскі. — Мн., БелЭн, 2007.
3. Кулагин А. Н. Гродненские зодчие XIX — начала XX веков (новые архивные изыскания). // Пытанні мастацтвазнаўства, этналогіі і фалькларыстыкі. Выпуск 24. — Мінск, «Права і эканоміка». — 2018. — С. 80