Свята-Петра-Паўлаўская царква (Моўчадзь)

Свята-Петра-Паўлаўская царква — праваслаўны храм у цэнтры вёскі Моўчадзі Баранавіцкага раёна, помнік архітэктуры псеўдарускага стылю XIX ст.

Праваслаўны храм
Свята-Петра-Паўлаўская царква
53°18′43″ пн. ш. 25°42′00″ у. д.HGЯO
Краіна	Беларусь
Вёска	Моўчадзь
Канфесія	Праваслаўе
Епархія	Пінская і Лунінецкая
Благачынне	Баранавіцкае
Архітэктурны стыль	псеўдарускі
Архітэктар	Мікалай Ільіч Ціхвінскі
Будаўніцтва	1869—1873 гады
Стан	дзейнічае
Медыяфайлы на Вікісховішчы

У паняцця ёсць і іншыя значэнні, гл. Свята-Петра-Паўлаўская царква.

Гісторыя

Праект царквы.

Храм узведзены ў 1869—1873 гадах па тыпавым праекце, дапрацаваным і «прывязаным» архітэктарам Мікалаем Ціхвінскім^[1].

Падрадчыкамі выступалі купцы Нахман Буткоўскі, Шыман Скідзельскі і Абрам Прэхнер, з іх жа было спагнана на гэтыя мэты 2475 рублёў з-за неплацежаздольнасці прыхаджан і шэрагу неўраджаяў і падзяжу жывёлы.

Згодна з апісаннем 1897 года настаяцелем храма з 6 снежня 1843 года быў Венядыкт Качаноўскі. Пры царкве было царкоўна-прыходскае папячыцельства, 5 царкоўных школ: у Белалозах, Кузявічах, Саўцавічах, Харашоўцы і Ярашове з 144 навучэнцамі хлопчыкамі і 14 дзяўчынкамі. Мелася народнае вучылішча ў Моўчадзі са 112 навучэнцамі хлопчыкамі і 18 дзяўчынкамі.

Свята-Петра-Паўлаўская царква ў пач. XX ст.

Пры царкве мелася прыпісная драўляная могілкавая Свята-Крыжаўзвіжанская царква ў Моўчадзі з драўлянай званіцай. Царква была пабудавана ў 1800 землеўладальнікам Валовічам. Паблізу з агароджай і дарогай мелася капліца з вялікай іконай прападобнага Антонія Кіева-Пячэрскага.

Архітэктура

Царква ў 1915—18 гадах.

Храм узведзены на высокім штучным плато на месцы разабранага касцёла пасярод мястэчка Моўчадзь і пануе ў навакольнай забудове. Царкоўны пагост адасоблены бутавай агароджай з чатырохслуповай брамай і старымі пасадкамі клёна.

Белакаменная царква ўяўляе сабой кананічны чатырохчасткавы храм: званіца, трапезная, малітоўная зала, апсіда. У падоўжана-восевай сіметрычнай аб’ёмна-прасторавай кампазіцыі дамінуе трох’ярусная, два васьмерыкі на чацверыку, званіца з шатровым верхам і цыбулепадобнай галоўкай (два званы былі з былога касцёла). Асноўны кубападобны аб’ём пад чатырохсхільным дахам увянчаны маляўнічым пяцікупаллем (цыулепадобныя галоўкі на васьмігранных барабанах), апяразаны карнізам у выглядзе падугі з дзвюма цягамі-выкружкамі. У інвентарным вопісе 1873 г. адзначана, што купалы былі бляшанымі і завяршаліся пазалочанымі шарамі і чыгуннымі крыжамі.

Прамавугольны ў плане прытвор і бакавыя прыдзелы аформлены па франтальных фасадах кілепадобнымі франтонамі на кароткіх пілястрах, маюць глыбокія ўваходныя арачныя парталы таксама з кілепадобнымі франтонамі. Кілепадобнымі ліштвамі аформлены і арачныя аконныя праёмы — высокія адзінарныя ў асноўням аб’ёме і паўкруглай апсідзе і строеныя ў трапезнай. Сцены храма традыцыйна выкладзены з мясцовага бутавага каменю, а элементы архітэктурнага дэкору выведзены з цэглы.

Малітоўная зала перакрыта плоскай столлю і аддзелена ад апсіды трох’ярусным пабеленым і пазалочаным іканастасам на 13 абразоў, выкананых алеем і ўстаўленых у пазалачоныя рамы. Іканастас, крыжы, аконныя краты, шкляныя і сталярныя работы выкананы варшаўскім мешчанінам-яўрэем Абрамам Прэхнерам, які пражываў у Слоніме па кантракце ад верасня 1871 г. Абраз «Святы Аляксандр Неўскі» (1866).

Капліца

На могілках. Пабудавана ў другой пал. 19 ст. з цэглы. Вырашана цэнтрычным чатырохгранным аб’ёмам, завершаным шатровым дахам з макаўкай. Атынкаваныя фасады прарэзаны арачнымі ўваходнымі і аконнымі праёмамі.

Зноскі

1. Кулагин А. Н. Гродненские зодчие XIX — начала XX веков (новые архивные изыскания). // Пытанні мастацтвазнаўства, этналогіі і фалькларыстыкі. Выпуск 24. — Мінск, «Права і эканоміка». — 2018. — С. 78—79