Сорак дзяўчат

Сорак дзяўчат — каракалпацкі народны гераічны эпас. Помнік культуры каракалпацкага народа.

Гісторыя

Тэкст паэмы быў запісаны ў 1939—1940 гадах са словаў вядомага народнага казачніка Курбанбая Жырава  (узб.).

Сюжэт

У творы апісваецца, як Гулаім, адзіная дачка багатага Алаяра, разам са сваімі сарака сяброўкамі і каханым Арысланам адпраўляецца абараняць радзіму ад нападаў іранскага кіраўніка Надзір-шаха і калмыцкага хана Суртайшы. Твор прасякнуты ідэямі свабоды, патрыятызму і гуманізму. У такіх яго героях  (руск.), як Гулаім, Алтынай, Атбасган, Арсылан, Сарвіноз, увасоблены ідэі мужнасці, вернасці айчыне, чалавечнасці, жорсткасці ў адносінах да ворага. Сюжэт твора нагадвае легенды пра Тамірыс і Зарыну  (руск.), саканскую царыцу.

Рукапісы

Рукапісныя экзэмпляры  (руск.) твора захоўваюцца ў бібліятэцы Каракалпакскага аддзялення Акадэміі навук Узбекістана  (руск.).

Пераклады

«Сорак дзяўчат» выдавалася на ўзбекскай, туркменскай, казахскай, кіргізскай, літоўскай і рускай мовах^[1].

Эпас «Сорак дзяўчат» двойчы перакладаўся на рускую мову — паэтэсай Святланай Сомавай  (руск.)^[2] і паэтам Арсеніем Таркоўскім^[3]. Пераклад А. Таркоўскага ўдастоены ў 1968 годзе Дзяржаўнай рэспубліканскай прэміі імя Бердаха.

Вывучэнне і ўплыў на культуру

Аб эпасе ёсць даследаванні В. М. Жырмунскага, К. Максетава  (узб.), Н. Даўкараева  (руск.) і інш. На аснове сюжэта твора Алімджан Халімаў  (руск.) стварыў сімфанічны дастан «Сорак дзяўчат» (1940).