Спартыўны турызм

Спартыўны турызм — неалімпійскі від спорту^[1], спецыфічны від турысцка-спартыўнай дзейнасці, асноўнай формай якой з’яўляецца спартыўны паход або турысцка-спартыўнае спаборніцтва. Асноўнай мэтай з’яўляецца ўдасканаленне майстэрства чалавека ў пераадоленні натуральных або штучных перашкод (горных вяршынь і перавалаў у горным турызме, або рачных парогаў у водным турызме), а таксама ў прымяненне асаблівых тэхнічных прыёмаў, ці выкананне тактыка-спецыялізаваных заданняў. Дасягненне мэты прыводзіць да ўдасканаленне ўсяго комплексу ведаў, навыкаў, фізічнай падрыхтоўкі, неабходных для бяспечнага перамяшчэння чалавека па мясцовасці. Спартыўны турызм накіраваны на на праверку фізічных, разумовых і духоўных сіл чалавека, павышэнне турысцкага майстэрства і, у некаторых выпадках, на выкананне спартыўных нарматываў.

Спартыўны турызм падзяляецца на наступныя віды:

• пешаходны турызм — турызм, у якім асноўнай мэтай з’яўляецца пераадоленне рэльефна-ландшафтных перашкод пешкам
• лыжны турызм — пераадоленне рэльефна-ландшафтных перашкод па снежным і снежна-лёдавым покрыве з дапамогай лыжаў
• горны турызм — пераадоленне рэльефна-ландшафтных перашкод ва ўмовах высакагор’я (праходжанне горных перавалаў, узыходжанне на вяршыні, траверсы горных хрыбтоў)
• водны турызм — праходжанне (сплаў) водных перашкод, утвораных рэльефам рэчышча ракі і асаблівасцямі плыні з дапамогай плаўсродкаў (лодкі, катамараны, плыты і інш.)
• велатурызм — пераадоленне рэльефна-ландшафтных перашкод на веласіпедзе
• спелеатурызм — пераадоленне перашкод, якія сустракаюцца ў падземных паражнінах (пячорах, у тым ліку часткова затопленых вадой, сістэмах пячор)
• камбінаваны турызм — турызм, які можа спалучаць у сабе элементы вышэй азначаных відаў турызму

Спартыўныя турысцкія паходы

У залежнасці ад цяжкасці пераадольваемых перашкод, раёна паходу, аўтаномнасці, навізны, працягласці маршруту і шэрага іншых яго фактараў у залежнасці ад складанасці спартыўныя турыстычныя паходы падзяляюцца на:

• паходы выхаднога дня;
• паходы 1 — 3 ступені складанасці — у дзіцяча-юнацкім турызме;
• спартыўныя катэгарыйныя паходы. У пешаходным, горным, водным, лыжным, велатурызме — шэсць катэгорый складанасці.

За ўдзел у спартыўных мерапрыемствах у адпаведнасці з нарматывамі АСК Рэспублікі Беларусь могуць прысвойвацца спартыўныя разрады і спартыўныя званні^[2].

РАЗРАДЫ	Колькасць спартыўных паходаў у залежнасці ад катэгорыя складанасці
	I к.с.		II к.с.		III к.с.		IV к.с.
	У	К	У	К	У	К	У	К
КМС мужчыны	-	-	-	-	-	-	1	1
КМС жанчыны	-	-	-	-	-	1	1	-
I разрад мужчыны	-	-	-	1	1	1	-	-
I разрад жанчыны	-	-	-	1	1	-	-	-
II разрад	-	1	1	-	-	-	-	-
III разрад	1 (2*)	-	-	-	-	-	-	-
I юнацкі разрад	Адзін паход III ступені складанасці
II юнацкі разрад	Адзін паход II ступені складанасці
III юнацкі разрад	Адзін паход I ступені складанасці

У — удзел, К — кіраўніцтва, * — для спелеатурызма

ЗВАННІ	Колькасць спартыўных паходаў у залежнасці ад катэгорыя складанасці
	IV к.с.		V к.с.		VI к.с.
	У	К	У	К	У	К
МСМК мужчыны	-	-	-	-	-	2
МСМК жанчыны	-	-	-	1	1	-
МС мужчыны	-	-	-	2	-	-
МС жанчыны	-	1	1	-	-	-

У — удзел, К — кіраўніцтва

У Беларусі асноўным кантралюючым органам, адказным за развіццё і папулярызацыя спартыўнага турызму з’яўляецца грамадскае аб’яднанне «Рэспубліканскі турысцка-спартыўны саюз» (ГА «РТСС»)^[3]. Асноўны кірунак дзейнасці аб’яднання — арганізацыя і правядзенне турысцкіх паходаў, спаборніцтваў і іншых турысцка-спартыўных мерапрыемстваў. У 2012 годзе ГА «РТСС» стала адным з заснавальнікаў Міжнароднай федэрацыі спартыўнага турызму^[4].

Зноскі

1. Постановление Министерства спорта и туризма Республики Беларусь «Об утверждении единой спортивной классификации Республики Беларусь» (нявызн.)(недаступная спасылка). Архівавана з першакрыніцы 9 студзеня 2023. Праверана 9 студзеня 2023.
2. Разрядные требования. Туризм спортивный. — Постановление Министерства спорта и туризма Республики Беларусь от 09.07.2020 № 26
3. Рэспубліканскі турысцка-спартыўны саюз. Афіцыйная старонка
4. TourFederation — International federation of Challenging Tourism (нявызн.)(недаступная спасылка). Архівавана з першакрыніцы 29 студзеня 2023. Праверана 9 студзеня 2023.