Стэфан Жаромскі

Стэфан Жаромскі, таксама сустракаецца Жэромскі (польск.: Stefan Żeromski; 14 кастрычніка 1864, Страўчын, Радамская губерня, Царства Польскае, Расійская імперыя — 20 лістапада 1925, Варшава, Польская Рэспубліка) — польскі пісьменнік і публіцыст, «сумленне польскай літаратуры».

Стэфан Жаромскі
польск.: Stefan Żeromski
Асабістыя звесткі
Псеўданімы	Maurycy Zych[1], Józef Katerla[1] і Stefan Iksmoreż[1]
Дата нараджэння	14 кастрычніка 1864(1864-10-14)[2][3][…]
Месца нараджэння	Кельцы, Q24932577?, Радамская губерня, Царства Польскае, Расійская імперыя
Дата смерці	20 лістапада 1925(1925-11-20)[4][2][…] (61 год)
Месца смерці	Варшава, Польская Рэспубліка[5]
Пахаванне	Кальвінісцкія могілкі Варшавы[d]
Грамадзянства	Расійская імперыя  Польская Рэспубліка
Дзеці	Adam Żeromski[d] і Monika Żeromska[d]
Прафесійная дзейнасць
Род дзейнасці	пісьменнік, аўтар дзённіка, драматург, пісьменнік навуковай фантастыкі
Мова твораў	польская
Грамадская дзейнасць
Партыя	Польская сацыялістычная партыя[d][6]
Член у	Польскі ПЭН-клуб[d] Прафесійны саюз польскіх літаратараў[d]
Узнагароды
Подпіс
Творы ў Вікікрыніцах
Медыяфайлы на Вікісховішчы

Стэфан Жаромскі

Біяграфія

Працаваў хатнім настаўнікам, у 1892—1904 гадах — бібліятэкарам у Польскім музеі ў Раперсвілі і ў бібліятэцы Замойскіх у Варшаве. У 1909—1912 гадах — у эміграцыі ў Парыжы. Выказваўся супраць дыскрымінацыі і ўціску беларусаў у Заходняй Беларусі ў міжваенныя гады^[7].

Творчасць

Ужо для першых яго твораў характэрна сацыяльная скіраванасць, зварот да тэмы нацыянальна-вызваленчага руху (зборнікі «Апавяданні», «Раздзяўбуць нас крумкачы», абодва 1895). У цэнтры аўтабіяграфічнага рамана «Сізіфава праца» (1897) пратэст супраць прымусовай русіфікацыі польскай школы. Раман «Бяздомныя» (т. 1—2, 1900) прысвечаны тэме духоўных пошукаў польскай інтэлігенцыі. Ідэя барацьбы за незалежнасць і трагічны лёс адданых ёй барацьбітоў аб’ядноўвае раманы «Попел» (т. 1—4, 1904), «Прыгажосць жыцця» (1912), «Верная рака» (1912, пра паўстанне 1863) і трылогію «Барацьба з сатаной» (1916—19). Аўтар драм «Ружа» (1909) і «Сулкоўскі» (1910), раманаў «Гісторыя граху» (т. 1—2, 1908), «Прадвесне» (1925).

Творы

• Doktor Piotr
• Duma o hetmanie
• Dzieje grzechu
• Echa leśne
• Firlykowe Wzgórze
• Ludzie bezdomni
• Na probostwie w Wyszkowie
• O żołnierzu tułaczu
• Popioły
• Przedwiośnie
• Puszcza Jodłowa
• Rozdzióbią nas kruki, wrony
• Róża
• Sen o szpadzie
• Siłaczka
• Sułkowski
• Syzyfowe prace
• Уцякла мая перапёлачка
• Uroda życia
• Walka z szatanem
• Wiatr od morza
• Wierna rzeka
• Zapomnienie
• Zmierzch

Беларускія пераклады

На беларускую мову творы С. Жаромскага перакладалі М. Дубянецкі (зборнік «Верная рака», 1985), А. Сёмуха, Л. Баршчэўскі і інш.

• Верная рака / пер. М. Дубянецкі // Прайдзісвет № 4;
• Табу Архівавана 10 жніўня 2010. / пер. А. Сёмуха // ARCHE № 11 (62), 2007.
• Раздзяўбуць нас крумкачы, вароны… / пер. Л. Баршчэўскі // Літаратурная Беларусь. № 2 (186). 2022.

Фільмы па творах

• 1999 — тэлесерыял Пракляты ўтульны дом (Беларусь) паводле аповесці «Верная рака».

Зноскі

1. Národní autority České republiky Праверана 30 жніўня 2020.

   <a href='https://wikidata.org/wiki/Track:Q13550863'></a>
2. Krzyzanowski J. R. Stefan Zeromski // Encyclopædia Britannica Праверана 9 кастрычніка 2017.

   <a href='https://wikidata.org/wiki/Track:Q5375741'></a>
3. Stefan Żeromski // Brockhaus Enzyklopädie Праверана 9 кастрычніка 2017.

   <a href='https://wikidata.org/wiki/Track:Q237227'></a>
4. Жеромский Стефан // Большая советская энциклопедия: [в 30 т.] — 3-е изд. — М.: Советская энциклопедия, 1969. Праверана 27 верасня 2015.

   <a href='https://wikidata.org/wiki/Track:Q5061737'></a><a href='https://wikidata.org/wiki/Track:Q17378135'></a>
5. Жеромский Стефан // Большая советская энциклопедия: [в 30 т.] — 3-е изд. — М.: Советская энциклопедия, 1969. Праверана 28 верасня 2015.

   <a href='https://wikidata.org/wiki/Track:Q5061737'></a><a href='https://wikidata.org/wiki/Track:Q17378135'></a>
6. https://bazhum.muzhp.pl/media/files/Pamietnik_Literacki_czasopismo_kwartalne_poswiecone_historii_i_krytyce_literatury_polskiej/Pamietnik_Literacki_czasopismo_kwartalne_poswiecone_historii_i_krytyce_literatury_polskiej-r1951-t42-n1/Pamietnik_Literacki_czasopismo_kwartalne_poswiecone_historii_i_krytyce_literatury_polskiej-r1951-t42-n1-s1-40/Pamietnik_Literacki_czasopismo_kwartalne_poswiecone_historii_i_krytyce_literatury_polskiej-r1951-t42-n1-s1-40.pdf
7. Калачынскі Ю. Якія былі мэты польскага змагання з беларускім нацыянальным рухам у Заходняй Беларусі? // 100 пытанняў і адказаў з гісторыі Беларусі / Уклад. І. Саверчанка, Зм. Санько. — Мн.: Рэдакцыя газеты «Звязда», 1993. С. 68.