Супрасльскі ірмалой

Супрасльскі ірмалой — самы ранні помнік праваслаўнай і уніяцкай музычнай культуры. Змяшчае святочныя песнапенні царкоўнага гадавога кола. Складзены ў 1598—1601 гг. у Супрасльскім манастыры^[1].

Супрасльскі ірмалой
Першая старонка Супрасльскага ірмалоя
Назва	Супрасльскі ірмалой
Краіна	Польшча
Аўтар	Багдан Анісімавіч
Мова твора або назвы	польская і царкоўнаславянская мова
Медыяфайлы на Вікісховішчы

Гісторыя

Складзены ў 1598—1601 гг. у Супрасльскім манастыры пеўчым Багданам Анісімавічам, родам з Пінска. На працягу XVII стагоддзя рукапіс шматразова папаўняўся, дапісываўся^[1].

Пасля таго, як Ірмалой трапіў у  збор Кіева-Пячэрскага манастыра, ён аказаў заметны ўплыў асабліва на ўкраінскую музычную праваслаўную традыцыю. Месцазнаходжанне Супрасльскага ірмалоя з 1930-х гадоў было невядомым, пакуль рукапіс не быў знойдзены ў 1970-я гг. мастацтвазнаўцам А. Канатопам^[1].

Апісанне

Аркуш Супрасльскага ірмалоя

Супрасльскі ірмалой. Аркуш 428

Рукапіс добра захаваўся і ўключае ў сябе 576 аркушаў (1130 старонак)^[1]. Супрасльскі ірмалой упрыгожаны 5 манахромнымі (малінавага колеру) мініяцюрамі, 16 застаўкамі ў выглядзе рознакаляровай пляцёнкі балканскага тыпу. Для аздаблення першай старонкі ўжыў выразаную з кнігі гравюру Ф. Скарыны з выявай сонца і маладзіка^[2]. Ініцыялы песнапенняў расцвечаны ўзорамі, на палях шмат малюнкаў^[1].

Багдан Анісімавіч вызначаўся «навуковым» падыходам пры складанні ірамлоя, пазначаў, адкуль браў музычныя творы, на палях занатоўваў паходжанне напеваў, абавязкова адзначаў мясцовыя (складзеныя ў Супрасльскім манастыры)^[2]. Рукапісны тэкст запісаны беларускім скорапісам, некаторыя старонкі — грэчаскай мовай. Сустракаюцца асаблівасці напісання нотных знакаў. Натацыя таксама ўяўляе сабой ранні скорапісны тып, дзе тонка прапісаныя ноты нагадваюць па свайму малюнку крукі^[1]. Супрасльскі ірмалой з'яўляецца найбольш раннім узорам новай, пяцілінейнай квадратнай натацыі^[3].

На беларускае паходжанне ірмалоя ўказываюць геаграфічныя назвы напеваў, якія змяшчаюцца ў ім (напрыклад, мірскі), а таксама славесны тэкст песнапенняў і каментарыі, запісаныя на старабеларускай мове^[1].

Зноскі

1. Наталля Дожына. Пеўчыя рукапісныя помнікі Супрасльскай традыцыі ў даследаваннях сучасных музыколагаў
2. ЭнцВКЛ 2010.
3. Гісторыя музычнай культуры Беларусі да ХХ стагоддзя / В. У. Дадзіёмава. — Мінск: Беларуская дзяржаўная акадэмія музыкі, 2012. — 230 с. Архівавана 30 лістапада 2016. ISBN 978-985-7048-05-2.