Сфорца

Сфорца — кіруючая дынастыя ў Італіі перыяду Рэнесансу, герцагі Міланскія.

Сфорца
(гл. Герб Мілана)
Перыяд	загас у 1535 годзе
Тытул:	Герцагі Міланскія
Родапачынальнік:	Муцыа Атэндола (1369—1423)
Кагнаты:	сям'я Вісконці
Радзіма	Італія

У паняцця ёсць і іншыя значэнні, гл. Сфорца (значэнні).

Франчэска Сфорца. Партрэт працы Баніфацыа Бемба, Пінакатэка Брэра, Мілан.

Род Сфорца

Замак Сфорца ў Мілане.

Гісторыя дынастыі

Заснавальнікам роду быў Муцыа Атэндола (1369—1423), празваны «Сфорца» (ад італ.: sforzare — «напружваць, душыць», дзеяслоў, утвораны ад італ.: forza — «сіла»), кандацьер з Раманьі, які служыў неапалітанскім каралям з анжуйскай дынастыі.

Яго сын Франчэска Сфорца стаў кіраваць Міланам з 1450 г., стаўшы герцагам пасля свайго цесця, апошняга з роду Вісконці. У гэтай сям'і быў шэраг добрых кіраўнікоў, роўна як і некалькі дэспатаў, некаторыя з якіх былі разумова неўраўнаважанымі.

Пасля род Сфорца злучыўся з сям'ёй Борджыа праз палітычны шлюб Лукрэцыі Борджыа і Джавані Сфорца (пабочнага сына Кастанца Сфорца).

Вядомыя прадстаўнікі

• Франчэска Сфорца — першы герцаг міланскі, пабочны сын Муцыа Атэндола. Ажаніўся з Б'янкай Вісконці.
• Алесандра Сфорца — яго малодшы брат.
• Батыста Сфорца, дачка Алесандра, жонка Федэрыга да Мантэфельтра, герцага Урбінскага — мадэлі знакамітых парных партрэтаў П’ера дэла Франчэска.
• Ладавіка Сфорца (Людовіка) (1452—1508) па мянушцы «Маро» (Маўр, Цёмны), таленавіты рэнесансны дзеяч, вядомы таксама тым, што ўзяў на службу Леанарда да Вінчы, быў разбіты ў 1500 Людовікам XII Французскім (гл. Італьянскія войны).
• Б'янка Сфорца — жонка імператара Максіміліяна I.
• Бона Сфорца — польская каралева Бона.
• Кацярына Сфорца — «Тыгрыца Раманьі».
• Джавані Сфорца — адзін з мужоў знакамітай Лукрэцыі Борджыа, унук Алесандра Сфорца.

Тэрыторыя

Міланскае герцагства складалася з вялікай часткі Ламбардыі, Генуі, Павіі і Пармы. Кіраўнікі з дынастыі Сфорца спрыялі ператварэнню Мілана ў значны культурны цэнтр.

Са смерцю Франчэска II дынастыя Сфорца спынілася; у 1535 Мілан увайшоў у склад уладанняў Іспаніі.

Міланскія герцагі з роду Сфорца

1. Франчэска Сфорца — 1450—1466
2. Галеаца Марыя Сфорца — 1466—1476, сын папярэдняга
3. Джан Галеаца Сфорца — 1476—1494, сын папярэдняга
4. Людовіка Маро — 1480—1499, рэстаўрацыя 1500. Дзядзька папярэдняга па бацьку
5. Масіміліяна Сфорца — 1512—1515, сын папярэдняга
6. Франчэска II Марыя Сфорца — 1521—1535, брат папярэдняга

Герб Сфорца

Асноўны артыкул: Герб Мілана

Творы мастацтва

Вісконці-Сфорца Таро

• Міланскі замак Кастэла Сфарцэска, на ўзор якога італьянскія архітэктары ўзвялі сцены Маскоўскага Крамля^[1]
• Адна са знакамітых калод Таро — калода Вісконці-Сфорца, датаваная 1428 годам, выраблена мастаком Баніфацыа Бемба да вяселля Б'янкі Вісконці з Франчэска Сфорца ^[2]. Яго ж — парныя партрэты мужоў
• Леанарда да Вінчы доўга і безвынікова спрабаваў стварыць конную статую Франчэска Сфорца ^[3]
• Рукапісны «Часаслоў Сфорца», ілюстраваны мініяцюрамі ў Брытанскай бібліятэцы, Лондан (каля 1490) ^[4]
• Так званы «Трыпціх Сфорца» Рагіра ван дэр Вейдэна створаны мастаком для Алесандра Сфорца ^[5]
• «Алтар Сфорца» — гл. Майстар алтара Сфорца

У масавай культуры

• У рамане «Ганібал» сцвярджаецца, што доктар Лектэр — нашчадак гэтага роду.^[6]