Сярмяга

Сярмя́га^[1][2], сярмя́жка^[2] — славянская^[1] гістарычная назва грубага тоўстага сукна з простай воўны ручнога або саматужнага  (руск.) вырабу, а таксама адзення з яго^[3].

Азям, сярмяга і шапка  (руск.)

Гісторыя

У даўнія часы сярмягі сустракаліся і ў ліку гасударавага  (руск.) адзення, пераважна «летняга, ездавога», з белага і шэрага сукна, з упрыгажэннямі і залатымі гузікамі. Упершыню згадваецца пад 1395 годам^[1]. У 1469 годзе вялікі князь Іван Васільевіч паслаў усцюжанам у дар у ліку розных іншых рэчаў 300 сярмяг^[3]. Сярмяжныя кафтаны выкарыстоўваліся апалчэннем, падружынава, любога, прыроднага колеру, а таксама з вярблюджай воўны, брудна-жоўтай. Сярмягай называлі кафтан з такога сукна, — звычайна кароткі, с вузкімі доўгімі рукавамі і заплічкай спераду^[4]. Слова выкарыстоўвалася аж да пачатку XX стагоддзя; напрыклад, у энцыклапедычным артыкуле «Літоўцы», апісваючы іх традыцыйнае адзенне, этнограф Эдуард Вольтэр піша:

Сярмяга старога крою зашпілена на грудзях даверху, а ўнізе даходзіць да паловы галёнкі. Цяперашнія сярмягі паходзяць на сурдукі агульнаеўрапейскага крою з хатніх тканін.

— Литовцы // Энциклопедический словарь Брокгауза и Ефрона: В 86 томах (82 т. и 4 доп.) (руск.). — СПб., 1890—1907.

Прымаўкі

• Свая сярмяга — не цяга (Свая сярмяжка нікому не цяжкая^[5]).
• Быў сабе Івашка шэрая сярмяжка.