Таваразнаўства

Таваразна́ўства^[1] — прыкладная эканамічная і вучэбная дысцыпліна, навука аб асноватворных характарыстыках тавараў, якія вызначаюць іх спажывецкую вартасць, паходжанне, структуру, ўласцівасці, метады вытворчасці, захоўвання, транспарціроўкі, маркетынгу, спажывецкія ўласцівасці, а таксама фактары забеспячэння гэтых характарыстык, стандартызацыю, эстэтыку. Падзяляецца на таваразнаўства харчовых і нехарчовых тавараў.

Прадметам вывучэння таваразнаўства з’яўляецца як адзінкавая спажывецкая вартасць, якая задавальняе патрэбы асобнага чалавека (якасць), так і сукупная грамадская спажывецкая вартасць, якая закліканая задавальняць патрэбы розных груп (асартымент).

Гісторыя

Таваразнаўства ўзнікла ў XVI стагоддзі ў сувязі з развіццём знешняга гандлю^[1][2]. У 1549 годзе ў Падуанскім універсітэце была адкрыта першая кафедра таваразнаўства жывёльных і раслінных фармацэўтычных матэрыялаў^[1][2]. Першым расійскім дапаможнікам па таваразнаўству была «Торговая книга» (1575)^[1][2].

Сукупнасць ведаў пра тавары, іх класіфікацыю, уласцівасці, спосабы захоўвання і спажывання выкладзены ў працах К. Г. Людавіцы «Асновы поўнай гандлёвай сістэмы» (1756, 2-е выданне 1789), І. Бекмана «Уводзіны ў таваразнаўства або Вучэнні аб важнейшых і замежных таварах» (1774), М. Я. Кітары «Публічны курс таваразнаўства» (1860). У 1906—1908 гадах у Расіі пад рэдакцыяй Я. Я. Нікіцінскага і П. П. Пятрова быў выдадзены падручнік «Кіраўніцтва па таваразнаўству з неабходнымі звесткамі па тэхналогіі»^[2].

Як самастойная навучальная дысцыпліна таваразнаўства пачало выкладацца ў камерцыйных вышэйшых і сярэдніх навучальных установах у канцы XVIII стагоддзя^[1][2]. Як самастойная навука таваразнаўства сфарміравалася ў пачатку XX стагоддзя^[1].

Асноўныя задачы таваразнаўства

• Вызначэнне патрабаванняў да якасці тавараў і іх адпаведнасці нарматыўным дакументам.
• Распрацоўка тэхналогій вытворчасці тавараў, павышэнне іх якасці і эфектыўнасці.
• Вызначэнне попыту на тавары, іх канкурэнтаздольнасці на рынку.
• Ацэнка бяспекі тавараў і іх уздзеяння на здароўе спажыўцоў.
• Распрацоўка маркетынгавых стратэгій і рэкламных кампаній для прасоўвання тавараў на рынку.
• Распрацоўка новых тавараў і ўдасканаленне ўжо існуючых з улікам спажывецкіх пераваг і патрабаванняў рынку.
• Стварэнне сістэмы кіравання якасцю тавараў на ўсіх этапах жыццёвага цыкла тавару.

Асноўныя метады таваразнаўства

• Вывучэнне тавараў на месцах, назіранне за іх вытворчасцю, захоўваннем, транспарціроўкай, продажам і выкарыстаннем.
• Ацэнка якасці тавараў і іх адпаведнасці патрабаванням.
• Вывучэнне структуры тавараў, вызначэнне іх спажывецкіх уласцівасцяў, эканамічнай эфектыўнасці і канкурэнтаздольнасці.
• Правядзенне лабараторных даследаванняў для вывучэння уласцівасцяў тавараў і распрацоўкі новых тэхналогій і матэрыялаў.
• Вызначэнне спажывецкіх пераваг, попыту на тавары, задаволенасці якасцю тавараў.