Харон (спадарожнік Плутона)

У паняцця ёсць і іншыя значэнні, гл. Харон.

Харо́н (134340 I) — спадарожнік Плутона (па іншай версіі — меншы кампанент падвойнай карлікавай планетнай сістэмы Плутон-Харон). Названы ў гонар Харона — перавозчыка душ мёртвых цераз раку Стыкс у старажытнагрэчаскай міфалогіі. Амерыканскі зонд «New Horizons» дасягнуў і даследаваў Плутон і Харон у ліпені 2015 года.

Харон
спадарожнік Плутона
Здымак аўтаматычнай міжпланетнай станцыі «Новыя гарызонты» ад 14 ліпеня 2015 года з адлегласці 466 000 км (0,003 а.а.)
Здымак аўтаматычнай міжпланетнай станцыі «Новыя гарызонты» ад 14 ліпеня 2015 года з адлегласці 466 000 км (0,003 а.а.)
Гісторыя адкрыцця
Першаадкрывальнік	Дж. У. Крысці
Дата адкрыцця	22 чэрвеня 1978
Арбітальныя характарыстыкі
Вялікая паўвось	19 591,4 км
Эксцэнтрысітэт	0[1]
Перыяд абарачэння	6,387230 ± 0,000001 дзён (6 дзён 9 гадз 17 хвіл 36,7 с ± 0,1 с)
Нахіл арбіты	112,78 ± 0,02° (да плоскасці экліптыкі)
Фізічныя характарыстыкі
Дыяметр	1212±16 км
Маса	(1,52 ± 0,06)×1021 кг
Шчыльнасць	1,65 ± 0,06 г/см³
Паскарэнне свабоднага падзення	0,278 м/с²
Перыяд вярчэння вакол сваёй восі	сінхранізаваны
Тэмпература паверхні	-220 °C (53 K)
Атмасфера	Вельмі моцна разрэджана (ціск менш 0,11 мкбар, ці 11 мПа)

Харон быў адкрыты амерыканскім астрафізікам Дж. Крысці (James W. Christy) 22 чэрвеня 1978 на здымку, атрыманым у Ваенна-марской абсерваторыі ЗША, Флагстаф, Арызона.

Назва

Адразу пасля адкрыцця, нейкі час падарожнік называлі 1978 P 1. У Ваенна-марской абсерваторыі ЗША прапанавалі назву Персефона ў гонар жонкі Плутона. Сам першаадкрывальнік яшчэ 24 чэрвеня 1978 года выбраў для спадарожніка імя «Charon» у гонар свой жонкі Шарлін, якую карочанна зваў «Шар», і часцінкі «-он», па аналогіі са словамі «электрон», «нейтрон» і «пратон». А ў англійскай мове гэта назва супадае з імем Харона — перавозніка душ нябожчыкаў праз раку Стыкс. 3 студзеня 1986 года Міжнародны астранамічны саюз зацвердзіў назву Харон. Але па-англійску спадарожнік называюць таксама «Шарон».

Характарыстыкі

Харон размешчаны ў 19 640 км ад цэнтра Плутона; арбіта нахілена на 55° да экліптыкі. Дыяметр Харона 1212±16 км, маса — 1,9×10²¹ кг, шчыльнасць — 1,72 г/см³ (^[2]). Адзін абарот Харона займае 6,387 сутак (з прычыны прыліўнога тармажэння ён супадае з перыядам кручэння Плутона), таму Плутон і Харон заўсёды павернутыя адзін да аднаго адным і тым жа бокам.

Адкрыццё Харона дазволіла астраномам больш дакладна вылічыць масу Плутона. Асаблівасці арбіт вонкавых спадарожнікаў паказваюць, што маса Харона складае прыблізна 11,65 % масы Плутона.

Харон прыкметна цямней Плутона. Падобна, што гэтыя аб’екты істотна адрозніваюцца па саставе. У той час як Плутон пакрыты азотным лёдам, Харон пакрыты вадзяным лёдам, і яго паверхня мае больш нейтральны колер. У цяперашні час лічаць, што сістэма Плутон—Харон утварылася ў выніку сутыкненні незалежна сфарміраваных Плутона і прота-Харона, сучасны Харон утварыўся з асколкаў, выкінутых на арбіту вакол Плутона, пры гэтым таксама маглі ўтварыцца некаторыя аб’екты пояса Койпера.

Гл. таксама

• Спадарожнікі Плутона