Царква Узнясення (Каломенскае)

У паняцця ёсць і іншыя значэнні, гл. Узнясенская царква.

Царква Узнясення Гасподняга ў Каломенскім — праваслаўны храм Данілаўскага благачыння Маскоўскай епархіі.

Царква
Царква Узнясення Гасподняга ў Каломенскім
Царква Узнясення, від з боку ракі Масквы
55°40′02″ пн. ш. 37°40′15″ у. д.HGЯO
Краіна	Расія
Горад	Масква
Канфесія	Праваслаўе
Епархія	Маскоўская
Тып будынка	Царква
Архітэктурны стыль	шатровы храм[d]
Заснавальнік	Васіль III
Першая згадка	1532
Дата заснавання	1528
Будаўніцтва	1528—1532 гады
Статус	Аб’ект культурнай спадчыны РФ № 7710007015№ 7710007015
Сайт	mgomz.ru
Медыяфайлы на Вікісховішчы

Храм размешчаны ў раёне Нагацінскі Затон, Паўднёвай адміністрацыйнай акругі горада Масквы, у былым падмаскоўным сяле Каломенскае. Храм з'яўляецца шэдэўрам сусветнай архітэктуры, першым каменным шатровым храмам у Расіі^[1].

Гісторыя

Храм-вежа

Збудавана ў Каломенскім у 1528—1532 гадах (меркавана італьянскім архітэктарам Пятром Францыскам Ганібалам, паводле рускіх летапісаў Пятром Фразіным або Пятром Малым)^[2] на правым беразе Масквы-ракі. Царкоўны стараста храма — вялікі князь Маскоўскі Васіль III.

Архітэктура

Від зверху на царкоўны комплекс

У храме нароўні з шатром былі ўжыты прысценныя пілоны, што дазволіла пабудаваць велізарны будынак небывалых прапорцый, з «узлятаючай» архітэктонікай. Будаўніцтва была ажыццёўлена з размахам і значнымі матэрыяльнымі выдаткамі. У гісторыі рускага дойлідства храм застаўся творам, з пункту гледжання яго фармальнай дасканаласці, адзіным і непаўторным.

Царква выканана з цэглы са шматлікімі белакаменнымі элементамі дэкору ў выглядзе цэнтрычнага храма-вежы; яе вышыня складае 62 метра. План уяўляе сабой раўнаканцовы крыж. Унутраная прастора храма параўнальна невялікая — трохі большая за 100 квадратных метраў. Вакол храма размешчана двух'ярусная галерэя-гульбішча з трыма высокімі лесвіцамі-ўсходамі. На фасадах вуглы царквы аформлены выцягнутымі плоскімі пілястрамі з капітэлямі ў духу ранняга Адраджэння. Паміж рэнесанснымі пілястрамі зроблены востраканцовыя гатычныя вімпергі. На асноўны крыжападобны аб'ём царквы пастаўлены васьмярык, у ніжняй частцы аформлены шэрагамі вялікіх кілепадобных арак у традыцыйным маскоўскім стылі, а вышэй упрыгожаны здвоенымі рэнесанснымі пілястрамі. Храм перакрыты шатром з выразна вылучанымі рэбрамі.

Як паказаў С. С. Пад'япольскі, у будынку мелі месца шматлікія «рэнесансныя» элементы (ордары, парталы з прамымі архітраўнымі перакрыццямі праёмаў, «рэнесансная» прамалёўка гатычных вімпергаў і інш.). У стаўленні да гатычных элементаў (агульнай слупападобнасці і шматлікіх элементаў дэкору, перш за ўсё саміх вімпергаў) даследчык меркаваў, што Пятрок Малы ўжыў іх як стылізацыю пад «мясцовую» архітэктуру, з прычыны таго, што ўлавіў у старажытнарускім дойлідстве, які папярэднічаў яму, дух готыкі.

На галерэі размяшчаецца манументальны трон, знадворку прыстаўлены да ўсходняй сцяны царквы і павернуты спіной да алтара.

Статус

Будынак уваходзіць у комплекс музея-запаведніка «Каломенскае»; Сусветная спадчына ЮНЕСКА (з 1994 года).

Быў ізноў асвячоны 8 снежня 2000 года; з 1994 года ў царкоўным плане мае статус храма Патрыяршага падворка. У канцы 2007 года была скончана рэстаўрацыя, і падклетны ярус храма быў адкрыты для наведванняў.

Зноскі

1. Гэта класічны пункт гледжання. У апошнія дзесяцігоддзі яна была пастаўлена пад сумнеў В. В. Кавельмахерам і С. В. Заграеўскім, якія паказалі, што першым каменным шатровым храмам была Пакроўская царква ў былой Аляксандраўскай Слабадзе (у прыватнасці, гл. Заграеўскі С. В. Першы каменны шатровы храм і паходжанне шатровага дойлідства)
2. Petr Hannibal-Петр Ганнибал, Ханнибал, Аннибале. D. Kivimaa. Peter Frjazin or Petr Hannibal?