Цыстоптэрыс ломкі

Цыстоптэрыс ломкі^[1] (Cystopteris fragilis) — від раслін сямейства Качадыжнікавыя (Cystopteridaceae). Далікатная расліна, лёгка пашкоджваецца, дзякуючы чаму і атрымала эпітэт «ломкі».

Цыстоптэрыс ломкі
Агульны выгляд расліны
Навуковая класіфікацыя
Дамен:  Эўкарыёты Царства:  Расліны Аддзел:  Папарацепадобныя Клас:  Папараці Парадак:  Мнаганожкі Сямейства:  Качадыжнікавыя Род:  Пузырнік Від:  Цыстоптэрыс ломкі
Міжнародная навуковая назва
Cystopteris fragilis (L.) Bernh., 1805
Сінонімы
Гл. тэкст
Сістэматыка на Віківідах Выявы на Вікісховішчы ITIS   17482 NCBI   32112 EOL   600384 IPNI   30013429-2 TPL   tro-26600121

Апісанне

Невялікая шматгадовая папараць вышынёй ад 6 да З0 см. Мае карычняватае карэнішча і ломкія чырванавата-карычневыя ўнізе хвосцікі, як правіла, карацей, чым пласцінка. Пласцінкі лісця звычайна голыя (як і хвосцікі), ланцэтныя па абрысах, двойчы пёрыстыя з 7-16 парамі яйкападобных або ланцэтных падоўжаных пярынак, з клінаватай асновай.

Жыццёвы цыкл

Споры спеюць ў спарангіях з ніжняга боку ліста ў сярэдзіне лета.

Сінаніміка

Паводле The Plant List на 2010 год, у сінаніміку віда уваходзяць^[2]:

• Aspidium dentatum Sw.
• Aspidium fragile (L.) Sw.
• Aspidium fragile var. fumarioides M.Martens & Galeotti
• Aspidium viridulum Desv.
• Athyrium dentatum (Sw.) Gray
• Athyrium fragile (L.) Spreng.
• Athyrium fumarioides C.Presl
• Cyathea anthriscifolia (Hoffm.) Roth
• Cyathea cynapifolia (Hoffm.) Roth
• Cyathea fragilis (L.) J.Sm.
• Cyclopteris fragilis (L.) Gray
• Cyste fragilis (L.) Dulac
• Cystea angustata (Hoffm.) Sm.
• Cystea dentata (Dicks.) Sm.
• Cystea fragilis (L.) Sm.
• Cystopteris acuta Fée
• Cystopteris baenitzii Dörfl.
• Cystopteris canariensis PRESL
• Cystopteris dentata (Sw.) Desv.
• Cystopteris dickieana R.Sim
• Cystopteris emarginato-denticulata Fomin
• Cystopteris filix-fragilis (L.) Chiov.
• Cystopteris filix-fragilis (L.) Gilib.
• Cystopteris fragilis var. acutidentata Döll
• Cystopteris fragilis var. angustata (Hoffm.) Link
• Cystopteris fragilis f. angustata (Hoffm.) W.D.J.Koch
• Cystopteris fragilis f. angustata (Hoffm.) Milde
• Cystopteris fragilis f. anthriscifolia (Hoffm.) W.D.J.Koch
• Cystopteris fragilis f. anthriscifolia (Hoffm.) Milde
• Cystopteris fragilis var. apiiformis C. Chr.
• Cystopteris fragilis var. baenitzii (Dörfl.) Asch. & P.Graebn.
• Cystopteris fragilis subsp. canariensis (PRESL) H.Christ
• Cystopteris fragilis f. cynapifolia (Hoffm.) W.D.J.Koch
• Cystopteris fragilis f. cynapifolia (Hoffm.) Milde
• Cystopteris fragilis var. dentata (Sw.) Hook.]
• Cystopteris fragilis subsp. diaphana (Bory) Litard.
• Cystopteris fragilis subsp. dickieana (R.Sim) Hyl.
• Cystopteris fragilis var. dickieana (R.Sim) T.Moore
• Cystopteris fragilis var. dickieana (R.Sim) Lindb.
• Cystopteris fragilis subsp. emarginato-denticulata Fomin
• Cystopteris fragilis var. genuina Bernoulli
• Cystopteris fragilis var. lobulatodentata Milde
• Cystopteris fragilis var. pinnatipartita W.D.J.Koch
• Cystopteris fragilis var. rupestris Neilr.
• Cystopteris fragilis var. vulgaris Hook.
• Cystopteris fumarioides (C. Presl) Schott
• Cystopteris orientalis Desv.
• Cystopteris polymorpha Bubani
• Cystopteris remotipinnata Ching
• Cystopteris sikkimensis Ching ex Bir
• Cystopteris translucens Desv.
• Cystopteris viridula (Desv.) Desv.
• Filix fragilis (L.) Gilib.
• Polypodium anthriscifolium Hoffm.
• Polypodium cynapifolium Hoffm.
• Polypodium dentatum Dicks.
• Polypodium diaphanum Bory
• Polypodium filix-fragile L.
• Polypodium fragile L.
• Polypodium fragile var. angustatum Hoffm.

Распаўсюджанне і асяроддзе пражывання

Расце ў вільготных цяністых лясах, скальных цяснінах, у ярах і на абрывах амаль па ўсёй Украіне. Таксама расце ў Еўразіі, Паўночнай і Паўднёвай Амерыцы.

Практычнае выкарыстанне

Утрымлівае атрутныя рэчывы. У лісці і спорах з’яўляецца сінільная кіслата. Выкарыстоўваецца ў народнай медыцыне як супрацьгліставы сродак.

Зноскі

1. Киселевский А. И. Латино-русско-белорусский ботанический словарь. — Мн.: «Наука и техника», 1967. — С. 8. — 160 с. — 2 350 экз.
2. Cystopteris fragilis (L.) Bernh. is an accepted name (англ.). Royal Botanic Gardens, Kew and Missouri Botanical Garden. Праверана 21 лістапада 2013.