Эразмава чытанне

Эразмава чытанне, Эразмава сістэма — сістэма лацінскай транслітарацыі (раманізацыі) і чытання (вымаўлення) старажытнагрэчаскіх тэкстаў, распрацаваная Эразмам Ратэрдамскім у пач. 16 ст.; асноўная сістэма заходняй навуковай школы.

Гл. таксама: Рэйхлінава чытанне.

Сістэма была створана Эразмам з-за яго нязгоды з сістэмай чытання, створанай Ёганам Рэйхлінам (Рэйхлінава чытанне). Сістэма Эразма аснаваная на супастаўленні грэчаскіх словаў і грэчаскіх запазычанняў у тагачаснай лацінскай мове, а таксама на асаблівасцях старажытнагрэчаскай графікі. Сістэма ад самага пачатку была дастаткова ўмоўнай, таму што не перадавала дыяхронных змяненняў у вымаўленні: не перадаецца чытанне доўгіх і кароткіх галосных, дыфтонг ου для ўсіх перыядаў чытаецца як [у], φ — як [ф] (ph) замест [п^х]^[1], χ — як [х] (ch) замест [к^х]^[1] і інш. Па сваёй сутнасці гэтая сістэма з'яўляецца чытаннем па фанемах, без перадачы з'яў жывой мовы.

	Грэч.	Лац.	Вымаўленне		Грэч.	Лац.	Вымаўленне
1	Αα	ā, ă/a	[а]	13	Νν	n	[н]
2	Ββ	b	[б]	14	Ξξ	x	[кс]
3	Γγ γκ γγ γχ γξ	g	[г] [нк][2] [нг][2] [нх][2] [нкс][2]	15	Οο	ŏ/o	[о]
4	Δδ	d	[д]	16	Ππ	p	[п]
5	Εε	ĕ/e	[е], [э]	17	Ρρ	r, rh	[р]
6	Ζζ	dz	[дз]	18	Σςσ	s	[с]
7	Ηη	ē	[е], [э]	19	Ττ	t	[т]
8	Θθ	th	[тх] або [т]	20	Υυ	ȳ, y̆/y	[ю]
9	Ιι	ī, ĭ/i	[і]	21	Φφ	ph	[ф]
10	Κκ	k	[к]	22	Χχ	ch	[х]
11	Λλ	l	[л]	23	Ψψ	ps	[пс]
12	Μμ	m	[м]	24	Ωω	ō	[о]
Густое прыдыханне ў пачатку слова (знак ʽ) транслітаруецца як h, вымаўляецца як фрыкатыўнае [г]: ʽΌμηρος — Гамер. Густое прыдыханне над пачатковым ρ перадаецца як rh. Тонкае прыдыханне (знак ʼ) не перадаецца. Гарызантальная рыска над літарай азначае доўгае вымаўленне, дужка або яе адсутнасць — кароткае.

Зноскі

1. Гукі з прыдыханнем.
2. Перадача вымаўлення, а не фанемы.