Эфект матыля (фільм)

«Эфект матыля» (англ.: The Butterfly Effect) — амерыканскі фільм 2004 года. У галоўных ролях задзейнічаны Эштан Кутчэр і Эмі Смарт. Сцэнарый адсылае да паняцця эфекта матыля з тэорыі хаосу. Карціна была намінаваная на прэмію «Сатурн» у катэгорыі «Найлепшы навукова-фантастычны фільм».

Эфект матыля
англ.: The Butterfly Effect
Жанры	навукова-фантастычны фільм[d][1][2], фэнтэзійны фільм[3][4], крымінальны трылер[d], драматычны фільм[5][6] і псіхалагічны фільм-трылер[d]
Рэжысёры	Eric Bress[d][1][7][…] J. Mackye Gruber[d][1][8][…]
Прадзюсары	Toby Emmerich[d] Jason Goldberg[d] Эштан Кутчэр
Сцэнарысты	Eric Bress[d][9] J. Mackye Gruber[d][9]
У галоўных ролях	Эштан Кутчэр[7][2][…] Эмі Смарт[2][8][…] Элдэн Хэнсан[d][8][10][…] Уільям Лі Скот[d][7][8][…] Мелора Уолтарс[d][7][2][…] Эрык Штольц[d][10][11] Ітан Саплі[10][11] Логан Лерман[10][11] Калум Кіт Рэні[d][10][11] Джон Патрык Амедоры[d][10][11] Джэсі Джэймс[d][10][11] Кэмеран Брайт[d][10][11] Кевін Шміт[d][11] Кевін Дзюранд[d][10][11] Lorena Gale[d][10][11] Jesse Hutch[d][10][11] Ірэн Гаравая[d] Jake Kaese[d][10] Tara Wilson[d][10] Magda Apanowicz[d][11] Camille Sullivan[d][11] Sam Easton[d][11] Meilani Paul[d][11]
Аператар	Мэцью Ф. Леанеці[d]
Кампазітар	Michael Suby[d]
Кінакампаніі	BenderSpink[d], FilmEngine[d] і Katalyst Films[d]
Працягласць	120 ± 1 хв.
Краіна	ЗША
Мова	англійская
Год	22 студзеня 2004[12], 26 жніўня 2004[13] і 2004
Наступны фільм	The Butterfly Effect 2[d]
IMDb	ID 0289879
Афіцыйны сайт

Сюжэт

Па меры сталення Эван Трэборн і яго сябры (Лені, брат і сястра Келі і Томі Мілеры) перажывалі цяжкія псіхалагічныя траўмы, у выніку чаго ў Эвана часта здараліся правалы памяці. Джордж Мілер (Эрык Штольц), Бацька Келі і Томі прымушаў дзяцей і Эвана да здымак у дзіцячай парнаграфіі; Эвана амаль задушыў бацька Джэйсан Трэборн (Кіт Рэні), якога затым забілі ахоўнікі; гуляючы з дынамітам, Лені выпадкова забіў маці і яе маленькую дачку; Томі жыўцом спаліў сабаку Эвана.

Праз сем гадоў, забаўляючы дзяўчыну ў пакоі інтэрната, Эван выяўляе, што калі чытае свае падлеткавыя дзённікі, можа падарожнічаць ў часе і змяняць мінулае. Яго падарожжа ў часе тлумачаць частыя правалы памяці, якія ён адчуваў у дзяцінстве, паколькі гэта былі моманты, калі яго дарослая асоба захапіла яго свядомасць, напрыклад, калі бацька душыў яго, зразумеўшы, што ў Эвана таксама ёсць здольнасць падарожнічаць у часе. Аднак у яго перагледжанага выбару ёсць наступствы, якія рэзка змяняюць цяперашняе жыццё. Напрыклад, яго таймлайн прыводзіць да альтэрнатыўных версій будучыні, у якім ён аказваецца то студэнтам каледжа, то зняволеным, які трапіў у турму за забойства Томі, то бязрукім інвалідам-калясачнікам. У рэшце рэшт ён разумее, што, нягледзячы на добрыя намеры выправіць мінулае, яго дзеянні прыводзяць да непрадбачаных наступстваў, ад якіх жудасна пакутуе ён сам або хто-небудзь з яго сяброў. Больш за тое, перажыванне новых успамінаў за дзясяткі гадоў з альтэрнатыўных часовых ліній выклікае ў яго пашкоджанне мозгу і моцныя насавыя крывацёкі. У рэшце рэшт Эван прыходзіць да высновы, што ў яго і яго сяброў ніколі не будзе добрай будучыні, пакуль ён працягвае змяняць мінулае, і разумее, што не дапамагае ім, а прычыняе боль.

Альтэрнатыўныя фіналы

Далей версіі фільма разыходзяцца.

У пракатнай версіі Эван глядзіць відэа, як упершыню знаёміцца з Келі. Ён вяртаецца ў гэты момант і замест звычайнага знаёмства кажа Келі: «Я цябе ненавіджу, і калі ты яшчэ раз да мяне падыдзеш, я заб’ю цябе і тваю чортаву сям’ю». Келі плача і ўцякае. Далей ідуць кадры, з якіх зразумела, што Келі і Томі засталіся жыць з маці пасля разводу з Мілерам-старэйшым.

Эван прыходзіць у сябе ў інтэрнаце, дзе жыве з Лені: ні ён, ні Лені не знаёмыя ні з Келі, ні з Томі. Эван разам з Лені спальвае дзённікі, заяўляючы, што разабраўся ў сабе. У канцы фільма Эван, які стаў паспяховым псіхолагам, ідзе па Нью-Ёрку і сустракае сталую Келі. Затым ідзе адзін з варыянтаў заканчэння фільма:

1. Афіцыйнае кінапракатнае. Галоўныя героі па чарзе аглядаюцца і разыходзяцца ў розныя бакі^[14].
2. Адкрыты. Эван заварочваецца і ідзе ўслед за Келі^[15].
3. Шчаслівы. Павярнуўшыся адначасова, Келі і Эван знаёмяцца^[16].

У рэжысёрскай версіі Эван глядзіць відэа, дзе яго маці рыхтуецца нараджаць. Эван забівае сябе ва ўлонні маці, абматаўшы і зацягнуўшы вакол горла пупавіну^[17].

У ролях

Акцёр	Роля
Эштан Кутчэр	Эван Трэборн Эван Трэборн
Эмі Смарт	Келі Мілер Келі Мілер
Элдэн Хэнсан	Лені Лені
Уільям Лі Скот	Томі Мілер Томі Мілер
Джон Патрык Амедоры	Эван у 13 гадоў Эван у 13 гадоў
Ірэн Гаравая	Келі ў 13 гадоў Келі ў 13 гадоў
Кевін Шміт	Лені ў 13 гадоў Лені ў 13 гадоў
Джэсі Джэймс	Томі ў 13 гадоў Томі ў 13 гадоў
Логан Лерман	Эван у 7 гадоў Эван у 7 гадоў
Сара Відоўз	Келі ў 7 гадоў Келі ў 7 гадоў
Джэйк Кезэ	Лені ў 7 гадоў Лені ў 7 гадоў
Кэмеран Брайт	Томі ў 7 гадоў Томі ў 7 гадоў
Кевін Дзюранд	Карлас, сукамернік Эвана Карлас, сукамернік Эвана
Мелора Уолтарс	Андрэа, маці Эвана Андрэа, маці Эвана
Эрык Штольц	Джордж Мілер, бацька Келі і Томі Джордж Мілер, бацька Келі і Томі
Калум Кіт Рэні	Джэйсан, бацька Эвана Джэйсан, бацька Эвана
Ітан Саплі	Тампер Тампер

Выдаленыя сцэны

У рэжысёрскай версіі фільма прысутнічаюць сцэны, выразаныя з фінальнай версіі^[18]:

• Эван даведваецца, што яго дзед таксама мог перамяшчацца ў часе і, як і бацька, быў прызнаны вар’ятам.
• Маці Эвана распавядае, што да яго нараджэння была цяжарная двойчы, і абодва дзіцяці нарадзіліся мёртвымі. Гэта значыць маецца на ўвазе, што здольнасці адпраўлення ў мінулае перадаюцца па спадчыне (гэтая ідэя згадваецца ў другой частцы фільма). Мёртванароджаныя дзеці спачатку нараджаліся і жылі сваім жыццём, але, высветліўшы, што змяненне мінулага прыводзіць да яшчэ больш горшых наступстваў (гэтая ідэя разгорнута ў другой і трэцяй частках фільма), прынялі рашэнне вярнуцца ва ўлонне маці і забіць сябе. Што зрабіў і Эван ў альтэрнатыўным фінале.
• Эван з маці ідуць да варажбіткі, якая кажа, што Эван не мае лініі жыцця.
• Уначы ў турме зняволеныя прыходзяць у камеру Эвана, каб згвалтаваць яго. На наступны дзень зняволеныя публічна чытаюць дзённікі Эвана.
• Больш доўгая размова Эвана з маці, якая знаходзіцца ў бальніцы.
• У канадскай версіі фільма прысутнічаюць сцэны з аголенай натурай.

Саўндтрэк

Песні

• Oasis — «Stop Crying Your Heart Out»
• Bauhaus — «Dark Entries»
• Departure Lounge — «Alone Again and»
• AP2 — «The End»
• AP2 — «Heroin Hate»
• Jimmy Eat World — «Hear You Me»
• The Chemical Brothers — «My Elastic Eye»
• Even Rude — «When Animals Attack»
• Scott Eversoll — «Sittin’ Single»
• Brian Ginsberg — «Something Static»
• Triggerpimp — «Lost»
• The Jon Spencer Blues Explosion — «The Midnight Creep»

Інструментальная музыка

1. Evan’s Plan / Evan & Mom (2:49)
2. Mom and Evan / Evan’s Drawing (2:07)
3. In the Basement / Knife Blackout (1:27)
4. Going to See Dad (0:24)
5. Jason’s Funeral (0:48)
6. Lenny’s Explosive Flash / Hypnosis (3:10)
7. Tommy’s Right Hook / We’re moving (1:26)
8. Burnt Crockett (1:37)
9. Drive to See Lenny / Inside Lenny’s Room (2:16)
10. The Mailbox (1:14)
11. The Diner (1:06)
12. Kayleigh’s Funeral (1:40)
13. Evan’s Warning (2:53)
14. Sorority Strut (1:00)
15. Evan Kills Tommy (2:04)
16. Prison Escape (0:47)
17. Prison (1:07)
18. Stigmata Flashback (0:52)
19. Evan & Kayleigh / Kayleigh Loves Lenny (2:42)
20. Blowing Up Kayleigh (1:14)
21. Lockdown Lenny / Send You a Postcard (3:15)
22. Evan’s Escape (1:48)
23. Everyone’s Fixed Memories / The Butterfly Effect Reprise (3:20)