Яраслаў Врхліцкі

Я́раслаў Врхлі́цкі (чэшск.: Jaroslav Vrchlický — псеўданім; сапраўднае імя Эміль Фрыда, чэшск.: Emil Frída; 17 лютага 1853, Лоўні — 9 верасня 1912, Домажліцы) — чэшскі паэт , драматург , перакладчык, кіраўнік так званай «касмапалітычнай» школы ў чэшскай літаратуры.

Яраслаў Врхліцкі
Асабістыя звесткі
Імя пры нараджэнні	чэшск.: Emil Jakub Frida
Дата нараджэння	17 лютага 1853(1853-02-17)[1][2][…] ці 18 лютага 1853(1853-02-18)[3]
Месца нараджэння	Лоўні[d], раён Лоўні[d], Чэхія[4][5][…]
Дата смерці	9 верасня 1912(1912-09-09)[2][4][…] (59 гадоў)
Месца смерці	Домажліцы[d], раён Домажліцы[d], Пльзенскі край, Чэхія[4][5][…]
Пахаванне	Slavín[d][6]
Грамадзянства	Каралеўства Багемія
Жонка	Людміла Врхліцка[d]
Дзеці	Эва Врхліцка[d]
Альма-матар	факультэт мастацтваў Карлавага ўніверсітэта ў Празе[d][7]
Месца працы	факультэт мастацтваў Карлавага ўніверсітэта ў Празе[d]
Прафесійная дзейнасць
Род дзейнасці	пісьменнік, мовазнавец, паэт, перакладчык, педагог, драматург, лібрэтыст, выкладчык універсітэта, літаратурны крытык, журналіст, палітык, настаўнік, перакладчык, драматург
Мова твораў	французская і чэшская
Узнагароды	ганаровы доктар[d]
Подпіс
Творы ў Вікікрыніцах
Медыяфайлы на Вікісховішчы
Цытаты ў Вікіцытатніку

Біяграфія

Нарадзіўся ў сям’і гандляра. Брат перакладчыка і тэатральнага крытыка Бедржыха Фрыды. Скончыў Пражскі ўніверсітэт. З 1893 года прафесар Пражскага ўніверсітэта. З 1890 года член Чэшскай акадэміі навук і мастацтваў.

Бацька актрысы, журналісткі, драматурга, паэтэсы і пісьменніцы Евы Врхліцкай.

Творчасць

Яго творчасць фарміравалася на традыцыях рамантызму і пад уплывам франц. парнасцаў. Дэбютны зборнік лірыкі «З глыбінь» (1875) прасякнуты песімістычнымі матывамі. У зборніках «Эклогі і песні» (1880), «Паломніцтва да Эльдарада» (1882) сцвярджаў сенсуалістычнае ўспрыманне жыцця. Цэнтральнае месца ў творчасці Врхліцкага займаюць цыкл паэтычных зборнікаў пад агульнай назвай «Эпапея чалавецтва» («Дух і свет», 1878; «Міфы», т. 1—2, 1879—80; «Абломкі эпапеі», 1886; «Новыя абломкі эпапеі», 1894; «Багі і людзі», 1899, і інш.), а таксама паэмы «Іларыён» (1882), «Твардоўскі» (1885), «Бар Кохба» (1897), у якіх, звяртаючыся да знакамітых постацей (Д. Бруна, Г. Галілей, Я. Гус, Я. Жыжка) і падзей мінуўшчыны (французская рэвалюцыя 1789—1799), імкнуўся асэнсаваць ход гістарычнага развіцця чалавецтва. Грамадзянскімі матывамі насычаны зборнікі «Сялянскія балады» (1885) і «Мая радзіма» (1903). Аўтар зборнікаў «Санеты самотніка» і «Галасы ў пустыні» (абодва 1900).

Узбагаціў чэшскую паэзію новымі паэтычнымі формамі і вершаванымі памерамі. Пісаў апавяданні, эсэ, п’есы («Ноч на Карлштэйне», 1884; трылогія «Іпадамія», т. 1—З, 1883—90, у 1891 нап. музыка З. Фібіхам). Перакладаў на чэшскую мову Дантэ, Т. Таса, Л. Арыёста, Д. Байрана, Ф. Шылера, І. В. Гётэ, А. Міцкевіча і інш.

Беларускія пераклады

У 2017 годзе ў серыі «Паэты планеты» выйшла кніга выбраных твораў у перакладзе Лявона Баршчэўскага.

Зноскі

1. vital record Праверана 26 студзеня 2016.

   <a href='https://wikidata.org/wiki/Track:Q15194024'></a><a href='https://wikidata.org/wiki/Track:Q18562479'></a>
2. Jaroslav Vrchlický // Brockhaus Enzyklopädie Праверана 9 кастрычніка 2017.

   <a href='https://wikidata.org/wiki/Track:Q237227'></a>
3. Dr. Constant v. Wurzbach Vrchlický, Jaroslav // Biographisches Lexikon des Kaiserthums Oesterreich: enthaltend die Lebensskizzen der denkwürdigen Personen, welche seit 1750 in den österreichischen Kronländern geboren wurden oder darin gelebt und gewirkt haben — Wien: 1856. — Т. 52. — S. 2.

   <a href='https://wikidata.org/wiki/Track:Q25856'></a><a href='https://wikidata.org/wiki/Track:Q665807'></a><a href='https://wikidata.org/wiki/Track:Q90894692'></a>
4. Národní autority České republiky Праверана 23 лістапада 2019.

   <a href='https://wikidata.org/wiki/Track:Q13550863'></a>
5. abART Праверана 1 красавіка 2021.

   <a href='https://wikidata.org/wiki/Track:Q107456632'></a>
6. BillionGraves — 2011.

   <a href='https://wikidata.org/wiki/Track:Q37774202'></a>
7. Studenti pražských univerzit 1882–1945

   <a href='https://wikidata.org/wiki/Track:Q102399391'></a>