Інтэрніраванне японцаў у Канадзе

Інтэрніраванне японцаў у Канадзе — гэта прымусовае ўтрыманне канадцаў японскага паходжання ў месцах масавага зняволення ў правінцыі Брытанская Калумбія падчас Другой сусветнай вайны. Пасля нападу японскай авіяцыі на Перл Харбар урад ЗША прыняў шэраг пастаноў, якія прывялі да ізаляцыі японскіх, нямецкіх і італьянскіх імігрантаў як патэнцыяльна небяспечных чужынцаў^[1]. Федэральны ўрад Канады прыняў аналагічныя пастановы ў дачыненні да мясцовых японцаў, нават пры недахопе доказаў падрыўной дзейнасці японскіх імігрантаў^[2].

Большасць японцаў знаходзіліся ў лагерах ці спецпасяленнях паміж 1942-47 гг. Аналагічныя меры былі прыняты і да італьянцаў Канады "Italian Canadians interned in Canada. Italian Canadians as Enemy Aliens: Memories of WWII Архівавана 1 чэрвеня 2019..

У 1988 г. урад Канады афіцыйна папрасіў прабачэння ў грамадзян пацярпелых ад палітыкі інтэрніравання патэнцыяльна небяспечных імігрантаў і аб'явіў аб выплаце ім кампенсацыі.

Хроніка інтэрніравання японцаў

Ёсць лічбы, што да пачатку Другой сусветнай вайны ў канадскай правінцыі Брытанская Калумбія жыло каля 29 тыс. японцаў, з іх 80 % мелі грамадзянства Канады^[3]. У гэты час расізм не быў чымсьці незвычайным ні ў ЗША, ні ў Канадзе. Таму абмежаванне ў правах патэнцыяльнага ворага на сваёй тэрыторыі не разглядалася як парушэнне правоў чалавека.

14 студзеня 1942 года загадам урада Канады ўсіх японцаў Канады ва ўзросце ад 18 да 45 год адсялілі за 170 км ад ціхіаакіянскага ўзбярэжжа Канады. Праз тыдзень абмежаванні былі распаўсюджаны на ўсіх канадскіх японцаў^[4]. Прыкладна 27 тыс. чалавек былі адпраўлены ў лагеры з канфіскацыяй маёмасці. Яшчэ некаторых выслалі зваротна ў Японію^[5].

Некаторым японцам дазволілі застацца на свабодзе, у тым ліку і ў зоне адсялення, каб яны маглі выконваць "чорную" работу, напрыклад, лесанарыхтоўку і будаўніцтва дарог. Яшчэ некаторыя японцы служылі ў арміі Канады, пераважна як перакладчыкі. Японцы, якія знаходзіліся ў лагерах, таксама выкарыстоўваліся для пэўнай непапулярнай фізічнай працы, пераважна як сельскагаспадарчых рабочых^[6]. (У гэты час аналагічны падыход быў і да іншых імігрантаў, якія пражывалі ў Канадзе: іх разглядалі пераважна як патэнцыяльных сельскагаспадарчых рабочых^[7].

Інтэрнацыйны лагер, Чэрвень 1944 г.

Інтэрніраваныя японцы - будаўнікі дарог на будаўніцтве Елоўхэд-Хайвэй

.

Допыт японскіх рыбаловаў афіцэрам марскога флоту Канады падчас працэдуры канфіскацыі іх чоўна.

У красавіку 1945 г. пачаўся вываз японцаў з Бр. Калумбіі ў раён г. Таронта. Гэты працэс цянгуўся прыкладна да 1947 г. Ізноў перасяленцам не давалі свабоды і выкарыстовалі як сельскагаспадарчых рабочых. У маі 1946 г. пачалася дэпартацыя японцаў на гістарычную Радзіму. Усяго перасялілі 3964 канадскіх японца, у тым ліку і японцаў, якія нарадзіліся ў Канадзе^[8]. У 1947 г. распараджэнне аб дэпартанцыі было прызнана незаконным і адменена. У красавіку 1949 г. усе прававыя абмежаванні былі зняты з японскіх канадцаў.

Кампенсацыі і просьбы аб прабачэнні

З 1947 г. пачала працаваць каралеўская камісія на чале з Генры Бёрдам па вызначэнні кампенсацыі за канфіскаваную маёмасць. У 1947-49 гг. такую кампенсацыю атрымалі 1434 канадскіх японца, якія падалі адпаведныя скаргі. Але гаворка не вялася аб кампенсацыі за парушэнне правоў чалавека, а толькі аб маёмасці. У 1977 г. з нагоды святкавання 100 год з прыбыцця ў Канаду першых японскіх эмігрантаў сярод канадскіх японцаў пачалі хадзіць ідэі патрабавання кампенсацыі і прабачэнняў ад урада Канады^[9]. У 1983 Нацыянальная асацыяцыя канадскіх японцаў пачала кампанію барацьбы за прызнанне незаконнымі дзеянні Канады да японцаў у 1940-х гг.

22 верасня 1988 г. прэм'ер-міністр Канады Браян Малруні афіцыйна папрасіў прабачэння ў ахвяр інтэрніравання, аб'явіў аб кампенсацыі ў памеры 21 тыс. дол. кожнаму былому зняволеннаму лагероў ці спецпасяленняў для японцаў і аднаўленне канадскага грамадзянства дэпартаваным японцам^[10]. Тым не менш, кампенсацыі прадугладжваліся толькі для тых, хто непасрэдна перажыў дыскрымінацыю 1940-х гг. і заставаўся жывым на гэты момант. Кампенсацыя не распаўсюджвалася на нашчадкаў ахвяр рэпрэсій. Таксама цікавым фактам з'яўляецца тое, што Канада прыняла такія меры пасля таго, як аналагічныя меры прынялі ЗША. Адначасова ўрад Канады выдзеліў дадатковыя грошы на меры па барацьбе за правы чалавека і выкараненню расізму. Таксама ў Нью-Дэнверы (Брытанская Калумбія) быў створаны Мемарыяльны цэнтр зняволення нікеі як напамін гісторыі інтэрніравання канадскіх японцаў.

Месцазнаходжанні цэнтраў інтэрніравання канадскіх японцаў

Брытанская Калумбія: Бэй Фарм, Грынвуд, Касла, Леман Крык, Нью-Дэнвер, Папоф, Розберы, Сэндан, Слокан Сіці, Брыдж Рывер, МакГіліврэй Фолз, Мінта Сіці, Усходні Лілуэт, Ташме. Альберта: Кананаскіс. Антарыё: Петавава, Шрайбер, Таронта. Квебек: Хал. Нью-Брансвік: Мінта. Новая Шатландыя: Амхерст.

Гл. таксама

• Інтэрніраванне немцаў у ЗША
• Інтэрніраванне японцаў у ЗША
• Інтэрніраванне італьянцаў у ЗША
• Дэпартацыі ў СССР

Зноскі

1. Пераклады дакументаў па гісторыі ЗША на беларускую мову c. 21-32
2. Maryka Omatsu, Bittersweet Passage and the Japanese Canadian Experience (Toronto: Between the Lines, 1992), 12.
3. Summary of Memorandum, Maj. Gen. Maurice Pope, Vice Chief of General Staff (VCGS) to Chief of General Staff (Permanent), 13 January 1942, extracted from HQS 7368, vol. I, Defence Records, 322.009(D358), DND. in The Politics of Racism Архівавана 17 лютага 2020. by Ann Gomer Sunahara
4. Sugiman, Pamela. «Life is Sweet: Vulnerability and Composure in the Wartime Narratives of Japanese Canadians». Journals of Canadian Studies. Winter 2009: 186—218, 262.
5. Kobayashi, Audrey. «The Japanese-Canadian redress settlement and its implications for ‘race relations’» Canadian Ethnic Stuies. Vol. 24, Issue 1.
6. “Propose Japs Work in Orchards of B.C,” Globe and Mail (Toronto: January 16, 1942)
7. Carmela Patrias, “Race, Employment Discrimination, and State Complicity in Wartime Canada, 1939-1945,” Labour no. 59 (April 1, 2007), 32.
8. Kevin James, Seeking specificity in the universal, 23.
9. Kobayashi, Audrey. “The Japanese-Canadian redress settlement and its implications for ‘race relations’” Canadian Ethnic Studies. Vol. 24, Issue 1.
10. Apology and compensation, CBC Archives