Кацярына (карціна Шаўчэнкі)

«Кацярына» — карціна Тараса Рыгоравіча Шаўчэнкі, выкананая ім на тэму аднайменнай паэмы летам 1842 года ў Санкт-Пецярбургу.

Тарас Рыгоравіч Шаўчэнка
Кацярына. 1842
Катерина
Матэрыял	алейныя фарбы і палатно
Тэхніка	алей
Памеры	93 × 72,3 см
Нацыянальны музей Тараса Шаўчэнкі[d]
(інв. Ж-100)

Пра стварэнне гэтай карціны Т. Р. Шаўчэнка паведамляе ў лісце ад 25 студзеня 1843 года да Р. С. Тарноўскага:

«…Я намаляваў Кацярыну ў той час, калі яна развітвалася са сваім маскалікам і вярталася ў вёску, сядзіць дзед на дачы пад комінам, тачыў лыжкі і сумна глядзеў на Кацярыну, а яна, добрая, сардэчная, ледзь не плакаў… а маскаль плакаў сабе, толькі дымная пасцель; сабака яго крыху даганяе і робіць выгляд, што брэша. З аднаго боку — магіла, на магіле — вятрак, а там толькі стэп сніцца. Гэта мая карціна».

Справа знізу чорнай фарбай дата і подпіс аўтара: 1842. Т. Шаўчэнка. Пад імі чырвонай фарбай другі аўтарскі подпіс: 1842. Т. Шаўчэнка.

Карціна захоўваецца ў Нацыянальным музеі Тараса Шаўчэнкі (інв. № ж — 100). Папярэднія месцы захавання: зборка Р. С. Тарноўскага, Музей украінскай даўніны У. В. Тарноўскага ў Чарнігаве (№ 427), Чарнігаўскі абласны гістарычны музей, Галерэя карцін Т. Р. Шаўчэнкі, (Харкаў), Цэнтральны музей Т. Р. Шаўчэнкі, (Кіеў).

У 1939 годзе карціна экспанавалася на Рэспубліканскай юбілейнай Шаўчэнкаўскай выставе ў Кіеве; 1951 год — на выставе выяўленчага мастацтва Украінскай ССР у Маскве.

Галава Кацярыны была намаляваная на адным баку 100-грыўнявай банкноты ўзору 2005 года^[1].

Зноскі

1. Політбоністика-2, або похвала невідомим героям (руск.). Украинская правда. Праверана 4 лістапада 2022.