Саборныя лісты

Саборныя лісты або Лісты апосталаў - сем кніг Новага Запавету, якія, у адрозненні ад лістоў апостала Паўла, звернуты не да канкрэтных адрасатаў, а да ўсіх хрысціян. Звычайна паводле візантыйскай традыцыі змяшчаюцца пасля кнігі Дзеянняў апосталаў, аднак паводле заходняй традыцыі могуць размяшчацца пасля Ліста да Яўрэяў.

Спіс саборных лістоў

Беларуская назва	Грэчаская (кайнэ) назва	Лацінская назва	Скарачэнне[1]			Мова арыгінала
			Бел.	Поўн.	Мін.
Ліст Якава	Ἐπιστολή Ἰακώβου	Epistula Iacobi	Як	Jas	Ja	Грэчаская (Кайнэ)
Першы ліст Пятра	Πέτρου Αʹ	Epistula I Petri	1 Пет, 1 Пт	1 Pet	1P	Грэчаская (Кайнэ)
Другі ліст Пятра	Πέτρου Βʹ	Epistula II Petri	2 Пет, 2 Пт	2 Pet	2P	Грэчаская (Кайнэ)
Першы ліст Яна	Ἰωάννου Αʹ	Epistula I Ioannis	1 Ян	1 Jn	1J, 1Jn	Грэчаская (Кайнэ)
Другі ліст Яна	Ἰωάννου Βʹ	Epistula II Ioannis	2 Ян	2 Jn	2J, 2Jn	Грэчаская (Кайнэ)
Трэці ліст Яна	Ἰωάννου Γʹ	Epistula III Ioannis	3 Ян	3 Jn	3J, 3Jn	Грэчаская (Кайнэ)
Ліст Іуды	Ἐπιστολή Ἰούδα	Epistula Iudae	Іуд, Юда	Jude	J	Грэчаская (Кайнэ)

Паходжанне назвы

У гістарычным кантэксце слова «саборны», верагодна, азначала, што лісты былі адрасаваныя агульнай царкве, а не асобным асобным кангрэгацыям або асобам, як у Лістах апостала Паўла. Аднак Другі ліст Яна і Трэці ліст Яна, здаецца, супярэчаць гэтаму пункту гледжання,^[2] таму што іх адрасы адпаведна да "абранай пані", аб якой многія мяркуюць, што гэта сама царква, і "Гая", пра якога было шмат спекуляцый, але мала пераканаўчых доказаў ягонай асобы. Таму некаторыя гісторыкі лічаць, што пазначэнне "саборны" быў першапачаткова прыменены толькі да Першага ліст Яна, а пазней пашырыўся на ўсе іншыя пасланні, напісаныя не Паўлам.^[2]

Aўтарства

Тры з сямі лістоў ананімныя і традыцыйна прыпісваюцца Іаану, сыну Зевядзея і аднаму з дванаццаці апосталаў Ісуса.

Два з лістоў сцвярджаюць, што іх напісаў Сымон Пётр, адзін з дванаццаці апосталаў Ісуса. Таму іх традыцыйна называлі Пятроўскімі лістамі. Аднак большасць сучасных навукоўцаў пагаджаюцца, што Другі ліст Пятра, верагодна, не быў напісаны Пятром, а быў напісана ў пачатку 2 стагоддзя, праз доўгі час пасля смерці Пятра.^[3]

У адным пасланні аўтар называе сябе Якавам (Ἰάκωβος Iákobos). Невядома, які гэта Якаў. Ёсць некалькі розных традыцыйных хрысціянскіх інтэрпрэтацый іншых тэкстаў Новага Запавету, у якіх згадваецца Якаў, брат Ісуса. Аднак большасць сучасных навукоўцаў схільныя адмаўляцца ад гэтага меркавання, бо сам аўтар не паказвае ніякіх сямейных адносін з Ісусам. Падобная праблема ўзнікае і ў Лісце Іуды (Ἰούδας Ioudas): пісьменнік называе сябе братам Якава (ἀδελφὸς δὲ Ἰακώβου adelphos de Iakóbou), але незразумела, які гэта менавіта Якаў.^[3]

Зноскі

1. Глядзіце таксама Скарачэнні назваў біблейскіх кніг.
2. Encarta-encyclopedie Winkler Prins (1993–2002) s.v. "katholieke brieven". Microsoft Corporation/Het Spectrum.
3. Ehrman, Bart D. (2003). Lost Christianities: The Battles for Scripture and the Faiths We Never Knew. Oxford: Oxford University Press. ISBN 978-0195141832