Грамадзянская вайна ў М’янме

Грамадзянская вайна ў М’янме – канфлікт, які ўспыхнуў 5 мая 2021 года, калі ўрад нацыянальнага адзінства ў адказ на падаўленне ваенным урадам пратэстаў супраць дзяржаўнага перавароту аддаў загад Народным сілам абароны (НСА) пачаць «Народна-абарончую вайну»^[4][5][6]. Вярхоўны камісар ААН па правах чалавека пазначыў падзеі менавіта як грамадзянскую вайну, а не паўстанне^[7].

Грамадзянская вайна ў М’янме
Дата	з 5 мая 2021 — сучаснасць (3 гады, 3 месяцы, 13 дзён)
Прычына	Ваенны пераварот у М’янме (2021) і яго наступствы
Статус	працягваецца
Праціўнікі
Урад нацыянальнага адзінства М’янмы і шматлікія саюзныя партыі і групоўкі Дзяржаўны адміністрацыйны савет і шматлікія саюзныя партыі і групоўкі
Камандуючыя
Дува Лашы Ла Мін Аун Хлайн
Сілы бакоў
ад 60 да 100 тысяч[1] ад 350 да 400 тысяч[2]
Агульныя страты
23 521 загінулых на 29 ліпеня 2022 года[3]
Медыяфайлы на Вікісховішчы

Перадгісторыя

Раніцай 1 лютага 2021 года шэраг вайскоўцаў Мянмы паспяхова зрынулі абраны на ўсеагульных выбарах грамадзянскі ўрад, сфармаваўшы ваенную хунту. Прэзідэнт краіны Він М’ін, дзяржаўны саветнік (кіраўнік урада) Аун Сан Су Чжы і некалькі іншых прадстаўніком зрынута рыжаму былі затрыманы, а генерал Мін Аун Хлаін, лідар змоўшчыкаў, прызначаны галоўнакамандуючым і фактычным кіраўніком дзяржавы. Дакладныя матывы перавароту невядомы. Вайскоўцы сцвярджалі, што на выбарах 2020 года было зафіксавана 8,6 мільёна парушэнняў, але не прадставілі ніякіх доказаў. Лічыцца, што пераварот мог быць спосабам аднавіць даўнюю ўладу ўзброеных сіл над краінай, якая скончылася дзесяццю гадамі раней^[8].

Ход падзей

Сілавое падаўленне пратэстаў супраць ваеннага перавароту прывяло да стварэння ўзброеных груп для барацьбы з Дзяржаўным адміністрацыйным саветам (ваеннай хунтай). Апазіцыя, па загадзе Урада нацыянальнага адзінства (УНА), сфармаванага парламентам, утварыла Народныя сілы абароны (НСА). Палітычныя сілы, што знаходзіліся ва ўладзе да перавароту, афіцыйна абвясцілі «абарончую вайну» супраць ваеннага рэжыму^[9]. У адказ вайскоўцы прадпрымаюць дзеянні супраць грамадзянскага насельніцтва, падвяргаючы гарады артылерыйскім абстрэлам^[10].

У канцы кастрычніка 2023 года апазіцыя разгарнула буйнае наступленне на поўначы краіны^[11]. На пачатак лістапада мяцежнікі ў рамках сваёй аперацыі дамагліся значных поспехаў^[12].

Ахвяры

Да пачатку 2022 года амаль 1500 чалавек былі забіты ў выніку артабстрэлаў хунты. Пасля 20 авіяўдараў па вёсках паўстанцаў да пачатку 2022 года прыкладна 32 000 чалавек вымушаны былі бегчы з краіны і 776 000 былі вымушаны шукаць прытулку ў іншых частках краіны^[10]. Па даных «Асацыяцыі дапамогі палітвязням», па стане на 29 чэрвеня 2022 года каля 2030 мірных жыхароў былі забіты хунтай падчас пратэстаў, допытаў, а часам і ненаўмысна^[13]. Паводле ацэнак ACLED, на 24 чэрвеня 2022 года ў выніку гвалту пасля перавароту 2021 года ў агульнай складанасці было забіта каля 21 000 чалавек^[14][15].

Гл. таксама

• Авіяўдар па Пазічжы

Зноскі

1. Myanmar reaches a political impasse (нявызн.). Архівавана з першакрыніцы 11 верасня 2022. Праверана 15 жніўня 2022.
2. Myanmar’s military numbers (нявызн.). Архівавана з першакрыніцы 17 ліпеня 2022. Праверана 15 жніўня 2022.
3. ACLED Dashboard (нявызн.). Архівавана з першакрыніцы 1 лістапада 2022. Праверана 15 жніўня 2022.
4. ပြည်သူ့ခုခံ တော်လှန်စစ်သတင်းများ (нявызн.). Архівавана з першакрыніцы 4 лютага 2022.
5. Myanmar Violence Escalates With Rise of 'Self-defense' Groups, Report Says (нявызн.). Архівавана з першакрыніцы 8 студзеня 2022.
6. Myanmar anti-coup insurgents destroy police post, kill security forces -media (нявызн.). Архівавана з першакрыніцы 5 студзеня 2022.
7. The deadly battles that tipped Myanmar into civil war (нявызн.). Архівавана з першакрыніцы 15 жніўня 2022.
8. Min Aung Hlaing: the heir to Myanmar’s military junta (нявызн.). Архівавана з першакрыніцы 1 лютага 2021.
9. Myanmar shadow government calls for uprising against military (нявызн.). Архівавана з першакрыніцы 8 верасня 2021.
10. Мьянма: год спустя после переворота (нявызн.). Архівавана з першакрыніцы 25 кастрычніка 2022.
11. 47. «Братство» захватывает Мьянму: почему в стране резко активизировались этнические группировки и при чем здесь Китай и США (нявызн.). Московские новости (7 лістапада 2023). Праверана 16 лістапада 2023.
12. An ethnic resistance group in northern Myanmar says an entire army battalion surrendered to it (англ.). NBC News (15 лістапада 2023). Праверана 16 лістапада 2023.
13. AAPPB (нявызн.). Архівавана з першакрыніцы 6 лютага 2021.
14. Continued resistance against the military coup (нявызн.). Архівавана з першакрыніцы 1 жніўня 2022.
15. UCDP Dataset Download Center (нявызн.). Архівавана з першакрыніцы 7 лютага 2022.