Kleze-baionetez stumm 1886

Ar c’hleze-baionetez stumm 1886 (galleg : épée-baïonette modèle 1886) zo un arm gwenn lakaet e servij en arme c’hall e 1887, evit bezañ savet dindan kanol he fuzuilh standart Lebel. Brudet eo evit bezañ implijet e-pad ar Brezel-bed Kentañ, ma tapas al lesanv «Rosalie»^[1]. Savet e voe ivez war fuzuilhoù Berthier 07/15 gall.

Deskrivadur

405 gram e oa pouez ar c’hleze-baionetez, ha 640 mm e oa e hirder. E laonenn penn-kroaz a oa bet savet evit uhelaat ar gloazadennoù hag ar riskloù gwadliñv diabarzh pa veze troet eus ur c’hard tro e korf an den taget^[2]. Tri doare eus an arm a zo produet : an hini kentañ (1886-1890) a oa berr he steudenn. War an eil stumm (1890-1916) e voe hiraet ar steudenn ; diskenn a rae betek penn troad ar c’hleze-baionetez. An trede stumm, produet adalek 1916, a oa simplaet e droad evit aesaat labour an uzinoù da vare ar brezel^[3].

Implij

E levrioù-stummañ an arme c’hall savet a-raok 1914 e oa pouezus an emgannoù krog ha krog, ha desket e veze d’ar soudarded implijout o baionetezioù war an dachenn^[4]. E trañcheoù ar Brezel-bed Kentañ e tiskouezas an armoù gwenn-mañ bezañ diaes d’ober gante, pa oa 1825 mm hirder hollek ur fuzuilh Lebel hag he baionetez da skouer^[3]. Ma voe lakaet ar baionetezioù war-wel gant ar propaganda, nebeud a bouez o doe en emgannoù e-keñver ar c’hanolierezh hag ar mindrailherezioù da skouer. Dilezet e voent memes tamm-ha-tamm evit armoù evel ar c’hontilli pe bizhier dezhe tammoù houarn war o fennoù, aesoc’h da zornata pa veze anv da « naetaat » trañcheoù an enebourien^[2].

Er sevenadur

• Théodore Botrel en deus skrivet ur ganaouenn vroadelour anvet Rosalie e 1916, en enor d'ar c'hleze-baionetez stumm 1886^[5].
• Georges Brassens en deus meneget an arm en e ganaouenn Les Patriotes (1976).

Levrlennadur

• (fr) Les Baïonnettes Réglementaires Françaises de 1840 à 1918, La Gazette des Armes Hors Série N°7, 78 p.
• (fr) AUBRY Bernard, L'Histoire de la baïonnette française à travers les siècles, Éditions du Brevail, 2014, 256 p., ISBN 978-2954530451