Speied

Speied a zo ur gumun eus Bro-Gerne e kanton Karaez-Plougêr, e departamant Penn-ar-Bed, e kornôg Kreiz Breizh.

Speied
An ti-kêr.
Anv gallek (ofisiel)	Spézet
Bro istorel	Kernev
Melestradurezh
Departamant	Penn-ar-Bed
Arondisamant	Kastellin
Kanton	Karaez
Kod kumun	29278
Kod post	29540
Maer Amzer gefridi	Guy Citérin 2020-2026
Etrekumuniezh	KK Kerne-Uhel
Bro velestradurel	Bro Kornôg Kreiz-Breizh
Lec'hienn Web	Ti-kêr
Poblañsouriezh
Poblañs	1 743 ann. (2022)[1]
Stankter	29 ann./km²
Douaroniezh
Daveennoù lec'hiañ	48° 11′ 34″ Norzh 3° 42′ 55″ Kornôg
Uhelderioù	bihanañ 45 m — brasañ 315 m
Gorread	60,67 km²
Speied
kemmañ

Douaroniezh

Brezhoneg

Ar Brezoneg er Skol

• 1934-1936: ar c'huzul-kêr a savas a-du gant ar mennad skignet gant al luskad Ar Brezoneg er Skol (ABES) evit kelennadurezh ar brezhoneg er skol^[2].

Gouel ar Brezhoneg

• Meur a wezh e voe graet Gouel ar Brezhoneg e Speied.

Ya d'ar Brezhoneg

• D'an 20 a viz Meurzh 2007 e oa bet votet ar garta Ya d’ar brezhoneg gant Kuzul-kêr ar gumun.

Istor

Henamzer

• An hent roman eus Vorgium (Karaez bremañ) da Rieg a dreuze Speied^[3].

XVII^vet kantved

• Emsavadeg ar Bonedoù ruz:
  • trubuilhoù a voe er barrez d'ar 7 ha d'an 11 a viz Gouere 1675^[4];
  • un digoll a 5 000 lur a voe paeet gant ar barrez d'an aotrou Le Moyne de Trevigny goude tagadenn e gastell e Sant-Hern d'an 11 a viz Gouere 1675 e-pad an emsavadeg^[5];
  • nac'het e voe an distaoliadeg roueel eus miz C'hwevrer 1676 ouzh pevar den eus Speied, Le Flamand, Jean Grail, Guillaume Morvan ha Hervé Claudic, miliner, goude an emsavadeg^[6].

Dispac'h gall

• D'ur sulvezh a viz Gwengolo 1789 e voe taget maner Boisgarin gant kouerion Speied; eno edo an intron de Roquefeuil o vevañ. Dezhi oa a leve hogozik holl douaroù parrez Speied hag ar parrezioù tro-war-dro. Ar paperioù, skrivet warne he gwirioù, o doa c'hoant da gaout. Staget e voe-hi ouzh ur gordenn ha diskennet e-barzh ar puñs. Nac'h a rae o reiñ. Tost hanter veuzet ec'h asantas reiñ alc'hwez an armel a-benn ar fin. Neuze e voe tennet ag ar puñs. Devet e voe an holl baperioù dirazi er porzhdir, hag an dud a zañse hag a gane en-dro d'an tan^[7].

XX^vet kantved

Brezel-bed kentañ

• Mervel a reas 186 gwaz eus ar gumun a gollas o buhez abalamour d'ar brezel^[8], da lâret eo 4,55% eus ar boblañs e 1911^[9].

Eil Brezel-bed

• Mervel a reas 33 den ag ar gumun abalamour d'ar brezel^[10].

• 
  Monumant ar re fuzuilhet e Roz ar C'had.

• 10 gwaz a Speied hag a gemere perzh ar Rezistañs a voe fuzuilhet e Roz ar C'had (Lannejenn) d'ar 24 a viz Even 1944; barnet e oant bet d'ar marv gant lez-varn al lu alaman a oa he sez er Faoued^[11].

Brezelioù didrevadennañ

Brezel Indez-Sina

• Lazhet e voe un isofisour eus ar gumun d’an 12 a viz Genver 1947 e Lan Thoum el Laos^[12].

Brezel Aljeria

• Lazhet e voe ur soudard eus ar gumun d’ar 17 a viz Mae 1959 e Bordj Bou Arreridj (departamant Setif)^[13].

Monumantoù ha traoù heverk

• 
  Ar maner.
• 
  An iliz katolik hag ar garnel.
• 
  An iliz katolik.
• 
  Ar chapel.
• 
  Gwerenn-livet eus ar XVI^vet kantved e Chapel ar C'hrann

• Maner Boisgarin.
• Iliz katolik Sant Pêr.
• Ar garnel.
• Chapel Itron-Varia ar C'hrann.
• Monumant ar re varv, luc’hskeudenn^[14],[15].

Emdroadur ar boblañs abaoe 1793

^[16]

Melestradurezh

Tud

Kelc'h keltiek

• Brug ar Menez.

Gouelioù

• Gouel ar Menezioù Du.
• Pardon ar C'hrann.

Gevelliñ

Bro	Kêr	Abaoe
Iwerzhon	An Tochar	1986

Liammoù diavaez

Commons

Muioc'h a restroù diwar-benn

Speied

a vo kavet e Wikimedia Commons.

• (br) Speied war lec'hienn Geobreizh