Grane astronomije

Podjela prema predmetu proučavanja

Astrognozija je grana astronomije koja se bavi vještinom prepoznavanja sazviježđa i nebeskih objekata na nebu.
Astrohemija proučava hemijske supstance koje su pronađene u Svemiru, obično u molekularnim gasovitim oblacima, njihovu formaciju, interakciju i destrukciju
Astrobiologija proučava postanak i evoluciju bioloških sistema u Svemiru
Astrometrija proučava putanje nebeskih tijela u Svemiru i njihove promjene, te definiše koordinatni sistem i kinematiku nebeskih tijela
Astrofizika se bavi fizikom Svemira, uključujući i fizička svojstva nebeskih tijela i njihovih sistema (svjetloća, gustoća, temperatura i hemijski sastav)
Kosmologija proučava Svemir kao cjelinu i njegovu evoluciju
Galaktička astronomija proučava strukturu i komponente galaksija
Ekstragalaktička astronomija proučava nebeska tijela (uglavnom galaktike) van Mliječnog puta
Galaktička formacija i evolucija proučava stvaranje i postepeni razvoj galaksija
Planetarne nauke proučavaju planete Sunčevog sistema
Stelarna astronomija proučava zvijezde
Stelarna evolucija proučava evoluciju zvijezda od njihovog nastanka pa sve do kraja, kao i zvjezdane ostatke
Stelarna formacija proučava uvjete i procese koji dovode do stvaranja zvijezda u unutrašnjosti plinovitih oblaka, kao i procese nastanka njih samih
Arheoastronomija je interdisciplinarna nauka koja povezuje astronomiju i arheologiju i koristi historijske zabilješke nastale prije postanka moderne astronomske nauke radi proučavanja prošlih astronomskih događaja

Podjela prema elektromagnetskom spektru

Thumb — Veliki sateliti koji služe za proučavanje neba

Optička astronomija opisuje tehnike koje se upotrebljavaju za otkrivanje i analizu svjetlosti u i neznatno u blizini talasnih duzina koje se mogu uočiti golim okom (oko 400-800 nm).
Infracrvena astronomija se bavi otkrivanjem infracrvenog zračenja (talasnih dužina većih od talasnih dužina crvene svjetlosti).
Radioastronomija u potpunosti koristi instrumente za otkrivanje talasnih dužina svjetlosti od milimetarskog do centimetarskog reda veličine.Ovi prijemnici su slični onima koji se koriste u radio-televizijskim prijenosima.
Visokoenergetska astronomija proučava nebeska tijela i njihove sisteme koji odašilju elektromagnetsko zračenje vrlo velikih energetskih talasnih dužina.

Optička i radioastronomija se praktikuju u prizemljenim opservatorijama,jer je atmosfera prozirna pri ovim talasnim dužinama.Vodena para teško apsorbuje infracrvenu svjetlost,pa se opservatorije za astronomiju infracrvenog zračenja lociraju na visokim i suhim mjestima, te u Svemiru.

Atmosfera je neprozirna pri talasnim dužinama koje koriste rendgenska astronomija, astronomija gama-zračenja, ultraljubičasta astronomija i astronomija dalekog infracrvenog zračenja, pa se opservacije mogu izvoditi samo iz balona ili svemirskih opservatorija.

Historija razvoja astronomije

Astronomija je vjerovatno jedna od najstarijih prirodnih nauka čiji počeci sežu u daleku prošlost. Rana astronomija se zasnivala na posmatranju i predviđanju kretanja vidljivih nebeskih tijela, naročito planeta i zvijezda.

Drevne kulture su nebeska tijela poistovjećivali sa božanstvima i duhovima, dovodeći u vezu ova tijela i njihove putanje sa fenomenima poput kiše, sušnih sezona, plime i oseke. Postoji općeprihvaćeno mišljenje da su prvi "profesionalni" astronomi bili svećenici i da je njihovo poimanje nebesa smatrano "božanskim".

Svjetski kalendari su uređivani prema kretanju Sunca i Mjeseca (na osnovu mjerenja dužine dana,mjeseca i godine), i bili su od važnosti poljoprivrednim društvima koja su vodila računa o tačnom vremenu žetve i sjetve. Današnji savremeni kalendar temelji se na starorimskom kalendaru prema kojem se godina dijelila na dvanaest mjeseci koji su imali ili po trideset ili po trideset i jedan dan. Razni su rimski carevi naknadno vršili izmjene na kalendarima, a Gaj Julije Cezar je potaknuo reformu kalendara i uveo prijestupnu godinu.

Grčki astronomi dali su veliki doprinos razvoju astronomije, ali se napredak u Evropi gotovo zaustavio u srednjem vijeku, dok je u islamskom svijetu astronomija doživjela renesansu i veliki napredak. Arapski astronomi bili su veoma napredni i njihova djela su vjerovatno kasnije preuzeli kršćanski učenjaci^{[potreban citat]}. I dan danas većina najsjajnijih zvijezda nosi arapska imena ili korijen iz tih imena. Djela Nikole Kopernika predlagala su heliocentrični sistem (iako je bio ranije otkriven od strane islamskih učenjaka^{[potreban citat]}). Njegovo djelo su zaštitili, proširili i prepravili po svom ukusu Galileo Galilei i Johannes Kepler. Posljednji od njih dvojice je predvidio sistem koji tačno u detalje opisuje kretanja planeta oko Sunca kao središta. Međutim on nije razumio osnove zakona o kojima je pisao, te je to prepušteno Newtonovom pronalasku nebeske dinamike i njegovom zakonu gravitacije, koji predstavlja konačno objašnjenje kretanja planeta.

Astrofizika je postala moguća kada se shvatilo da elementi koji sačinjavaju druga nebeska tijela sačinjavaju i Zemlju, i da za njih vrijede isti fizički zakoni. Zvijezde su otkrivene mnogo kasnije kao daleki objekti, i s pojavom spektroskopije dokazano je da su vrlo slične našem Suncu, ali s različitim rangom temperatura, masa i veličina. Postojanje naše galaktike, Mliječnoga puta, kao zasebne grupe zvijezda je međutim tek dokazano o XX vijeku, zajedno s postojanjem „vanjskih galaksija", i ubrzo kasnije sa širenjem Svemira uočenom pri udaljavanju većine galaktika od nas.

Kosmologija, disciplina koja je usko povezana sa astronomijom, ostvarila je veliki napredak tokom XX vijeka, s modelom vrućeg velikog praska teško podržanim astronomskim i fizičkim dokazima, kao što su kosmičko pozadinsko mikrovalno zračenje, Hubbleov zakon i kosmološko mnoštvo elemenata.